Son dönemlerde artan terör eylemleri, pek çok insanda akut stres ve travma gibi psikolojik sorunların ortaya çıkmasına neden olabiliyor. Umutsuzluk ve çaresizlik duygularını tetikleyen şiddet olayları, daha ciddi sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına zemin hazırlıyor. Memorial Şişli Hastanesi Psikoloji Bölümü’nden Klinik Psikolog Zeren Okçuoğlu Kadıoğlu, terörün çocuklar ve yetişkin insanlar üzerindeki psikolojik yansımaları hakkında bilgi verdi.
Çocuklarda stres bozukluğu görülebiliyor
Güvenlik tehdidinin getirdiği ani gelişen korku, çaresizlik ve yas duyguları içerisinde bazı psikolojik durumlar tetiklenmektedir. Günlük yaşam akışını olumsuz etkileyen bu olaylardan toplumun ileri düzeyde etkilenmesi doğal bir süreçtir. Yapılan araştırmalar da terör eylemlerini medya üzerinden uzun süre takip eden yetişkin ve çocukların daha fazla kaygı bozukluğu yaşadığını göstermektedir.
Psikolojik olarak fazlaca etkilenmiş kişilerde; uyku sorunları, kabuslar ya da depresyon görülmektedir. Üstelik bu kişiler saldırıya maruz kalmış ya da bir yakını saldırıdan etkilenmiş bireyler olmayabilir. Araştırmalar bazı okul çağı çocuklarında terör saldırılarından sonra gelişen travma sonrası stres bozukluğunun başlıca nedeninin bu olumsuz haberlere aşırı maruziyet olduğunu göstermektedir.
Saldırıya maruz kalan kişide yoğun kaygı olabilir
Terör, psikolojik silah olarak korkuyu kullanır ve korkunun insanlar için ciddi psikolojik etkileri vardır. Korku, terör saldırıları karşısında verilen en normal tepkidir. Bu tepki aynı zamanda insanların nasıl sosyalleşeceğini, toplu taşıma aracı kullanıp kullanmayacaklarını, kalabalık yerlerde bulunmayı tercih edip etmemeleri gibi birçok günlük aktiviteyi etkilemektedir.
Terörün etkileri kişiden kişiye değişiyor
Terör tehdidinin etkileri her birey için aynı değildir. Bazı insanlar terör karşısında daha rasyonel ve yapıcı tepkiler verebilirler. Örneğin öfke duymak bazen koruyucu bir faktör olabilir. Öfke duyulduğunda insanların kontrol duygusu, yüzleşme arzusu artar; korku ise kontrolsüzlüğü ve karamsarlığı daha çok hissettirir.
Terör günlük aktivitelerin yerine getirilmesini engelleyebiliyor
Terörist bir saldırı sonrasında travma yaşayan kişiler arasında; saldırının kurbanı olanlar, buna şahit olan kişiler, yakınları etkilenenler ya da geçmiş travmatik olayların hayatta kalanları olabilir. Bu bireyler akut bir stres tepkisi geliştirebilirler. Bu kişilerde görülen belirtiler şu şekilde sıralanabilir:
- Olayla ilgili tekrar eden düşünceler
- Her şeyden korkmak, evi terk edememek ya da yalnız kalamamak
- Günlük işleyişten uzaklaşmak, günlük rutinleri yerine getirememek
- Hayatta kalmanın suçluluğunu duymak, “Ben neden hayattayım?” diye düşünmek
- Kaybetme korkusu yaşamak
- Hayatla ilgili kontrol kaybı yaşamak, duygularını ifade etmede gönülsüzlük.
Çocuğunuzun psikolojisini korumak için…
- Olayla ilgili duygu ve düşüncelerini anlattırmaya çalışın.
- Ne gördüklerini, duyduklarını ya da yaşadıklarını sorun.
- Ebeveynlerinin onlarla ilgilendiğini, onlara dikkat ettiğini, onları korkutan ve endişelendiren her olayla mücadele etmelerine yardımcı olacağınızı söyleyin.
- Zorluklarla karşılaştıklarında ya da olumsuz bir duyguları olduğunda üstesinden gelmek için ne yaptıklarına dikkat ederek, bunu onların da görebilmesini sağlayın.
- Terör saldırılarıyla ilgili haberlere aşırı derecede maruz kalmak ya da yetişkinlerin bu konuyla ilgili konuşmalarını duymak çocukların hassasiyetini arttırabileceğinden bu konularda daha dikkatli olunmalıdır.
