Sıcak yaz güneşinin enerjisi hepimizi sokaklara davet ediyor. Plajlar, caddeler, kafeler cıvıl cıvıl. Ancak bu durum, hayati bir tehlikeyi de beraberinde getiriyor: Güneş çarpması. Halsizlik, bulantı, baş ağrısı gibi belirtilerle kendini gösteren güneş çarpmalarına karşı, Waternet Sağlıklı Yaşam Uzmanı Diyetisyen Canan Aksoy, suyun önemine dikkat çekiyor.
Sıvı kaybı ve artan hava sıcaklığı sonucu vücut ısısının yükselmesinin, güneş çarpmasının en önemli nedenleri arasında olduğunu söyleyen Diyetisyen Canan Aksoy, “Yaşamın devam edebilmesi için oksijenden sonra en çok ihtiyaç duyulan madde su. Susuz ancak birkaç gün yaşanabiliyor. Bir yetişkinin ortalama vücut ağırlığının yüzde 55-75’i sudan oluşuyor. Vücut ağırlığının yüzde 10’undan fazla sıvı kaybı halsizlik ve güneş çarpmasına sebep oluyor, yüzde 20 kayıp ise hayati tehlike oluşturuyor. Su aynı zamanda derinin nemliliğini ve vücut ısısının dengesini de sağlıyor. Bu nedenle vücut ısısının kontrolü için yeterli su tüketimi oldukça önemli. Vücut ısısı çok yükselirse kramp, sıcak bitkinliği ve güneş çarpması oluşuyor. Güneş çarpması da acil tedavi gerektiren tehlikeli bir durum” diyor.
Yaz aylarında suyun yerini tutmayan soğuk içecek tüketiminin artması ya da su içme alışkanlığının olmaması gibi sebepler güneş çarpması riskini artırıyor. Sıcak ve nemli havalarda sıvı kaybının fazla olduğunu ve kaybedilen sıvının mutlaka yerine konulması gerektiğini ifade eden Canan Aksoy, su içmek için susamayı veya terlemeyi beklememek gerektiğini belirtiyor.
Bir başka önemli nokta da, içtiğimiz suyun yeterli olup olmadığı. Waternet Sağlıklı Yaşam Uzmanı Diyetisyen Canan Aksoy, bunu anlamak için herkesin kolaylıkla takibini yapabileceği iki yöntem öneriyor: Günlük su ihtiyacı, günlük alınması gereken kaloriye göre hesaplanıyor. Alınan her kalori için 1-1.5 ml su tüketmek gerekiyor. Yeterli su alıp almadığınızın en iyi kontrolünü, idrar çıkışlarınız üzerinden yapabilirsiniz. Eğer idrar miktarınız az ve rengi koyu ise daha fazla sıvı tüketmeniz gerekiyor. İdrarın rengi açık sarı olana kadar da sıvı tüketimi devam etmeli. Günde 6-8 kere açık sarı renkte idrar çıkışınız varsa, yeterli su tüketiminiz de var demektir.
Vücut ısısının 40 derecenin üzerine çıkması ile oluşan güneş çarpması; cilt kuruluğu, kızarma, bulantı, nabız artışı, kramp, güçsüzlük, baş ağrısı ve bayılma gibi belirtilerle kendini gösteriyor. Kalp ve tansiyon hastaları, böbrek hastaları, beş yaş altı çocuklar, hamile ve emziren kadınlar, 65 yaş üstü kişiler, sporcular ve açık havada çalışanlar için güneş çarpması daha büyük tehlikeler arz ediyor. Özellikle sıcak havalarda dışarıda spor yapan kişilerin su tüketimine dikkat etmesi gerektiğini söyleyen Diyetisyen Canan Aksoy, sıcak yerlerde çalışan kişilerin de, güneş çarpması ile aynı belirtilere sahip sıcak çarpması için önlem almaları gerektiğini ifade ediyor.
– Direkt güneş ışınlarınamaruz kalmayın.
– Açık renkli kıyafetler tercih edin.
– Güneş ışınlarından koruyacak şapka, güneş gözlüğü kullanın.
– Güneş koruyucu kremler sürün.
– Egzersizleri sabah ve akşam saatlerinde yapın.
– Kapalı alanların havalandırılmasına dikkat edin.
– En önemlisi, kaybettiğiniz sıvıyı yerine koyacak şekilde yeterli ve sağlıklı su için.
Diyetisyen Canan Aksoy, alınan tüm önlemlere rağmen güneş çarpması yaşandığında, hastayı sağlık kuruluşuna götürmeden önce yapılması gereken ilk yardımı şöyle anlatıyor: Güneş çarpması görülen hastayı serin bir yere yatırın. Bu durum, hastanın hem dinlenmesini hem de sakinleşmesini sağlar. Kıyafetlerini çıkartarak serinlemesine yardımcı olun. Soğuk suya sokun ve eğer bilinci açık ise su içirin. Terleme ile kaybedilen sıvıyı yerine koymak için bir litre suya, bir çay kaşığı karbonat ve bir çay kaşığı tuz ekleyin. Bu karışımın yerine maden suyu da tercih edebilirsiniz. Bu işlemlerle hastanın vücut ısısını hızlıca düşürün ve ardından hastaneye götürün.
