Uluslararası Astronomi Birliğinin (IAU) 100. kuruluş yılı kutlamaları kapsamında dünya genelinde bir ötegezegen isimlendirme kampanyası başlatılıyor. Kampanya her ülkeye isim verilecek bir yıldız ve bu yıldızın yörüngesinde dolanan bir ötegezegen sunuyor. Ülkeler bu gökcisimlerine özel isimler verebilecek. 70’den fazla ülkenin katıldığı bu kampanyada ülkeler kendi kamuoyu yoklamaları ile bu isimleri belirleyecekler. Bu girişimle evrendeki yerimiz ve gezegenemizin olası başka uygarlıklar tarafından nasıl anlaşılabileceği hakkında bir farkındalık yaratılmaya çalışılıyor.
Astronomlar son yıllarda yakın yıldızların çevresinde yörüngede bulunan binlerce gezegen ve gezegen sistemi keşfettiklerine dikkat çeken Türk Astronomi Derneği (TAD) Başkanı ve Erciyes Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü Başkanı Prof. Dr. İbrahim Küçük bu konuda şu bilgileri verdi.
Bunlardan bazıları Yer gibi küçük ve kayalıkken, bazıları Jüpiter gibi gaz devleri. Bugün anlaşılıyor ki, evrendeki yıldızların çoğunun yörüngesinde gezegen bulunabilir ve hatta bunlardan bazıları gezegenimizin fiziksel özelliklerine sahip olabilir. Evrendeki yıldızların sayısını ve bunlardan gezegen ve yaşam için gereken ilkel bileşikleri barındırma olasılığı olanlarını düşünürsek, evrende başka canlıların olması çok muhtemel. IAU, gökcisimlerine resmi isimlerini vermeye yetkili kurumdur. Uluslararası işbirliğinin güzel bir örneği olan 100. kuruluş yıldönümünü kutlarken, dünya genelinde tüm insanların birlik olmasına da katkıda bulunmayı sürdürüyor. 2015 yılında ilki yapılan “Ötegezegen İsimlendirme” (NameExoWorlds) kampanyasında 19 ötegezegen isimlendirilmişti. Şimdi, IAU100 etkinlikleri kapsamında yürütülen bu ikinci kampanyada her ülkeye özel bir ötegezegen belirlendi. Ötegezegenler o ülkelerin coğrafi konumları ve dolayısıyla o gökcisminin o ülkeden görülebilmesi dikkate alınarak belirlendi. Her ülkeye tahsis edilen yıldız (ötegezegenin yörüngesinde dolandığı) küçük teleskoplarla görülebilecek parlaklıkta seçildi. Yıldızlara ve ötegezegenlere isim verme kampanyası tarihte yalnızca ikinci defa gerçekleşiyor. IAU’nun gelecek dönem başkanı olacak Prof. Dr. Debra Elmagreen, bu etkinliğin dünyadaki herkesi evrendeki yerimizi düşünmeye yönlendireceğini ve küresel ölçekteki vatandaşlık ile yaratıcılığı canlandıracağını belirtiyor ve ekliyor “Ötegezegen İsimlendirme kampanyası hepimize aynı gökyüzü altında olduğumuzu hatırlatacak.”
Ulusal düzeyde ülkelerin astronomi dernekleri ve bu kampanya için oluşturulan ötegezegen isimlendirme komiteleri çalışmaları yürütüyor. Türkiye’de Türk Astronomi Derneği (TAD) bu etkinlikleri koordine ediyor. Hem ötegezegen isimlendirme kampanyası için hem de Türkiye’de düzenlenen IAU’nun 100. yıl kutlama etkinlikleri için http://iau100.tad.org.tr adresi ziyaret edilebilir TAD tarafından belirlenen Türkiye Ötegezegen İsimlendirme Komitesi aşağıdaki üyelerden oluşuyor. Türkiye Ötegezegen İsimlendirme Komitesi, TAD adına, Türkiye’deki IAU100 NameExoWorlds kampanyasını yürütmekten ve Türkiye için belirlenmiş yıldıza ve ötegezegenine 3 aday isim seçmekten sorumludur.
Prof. Dr. İbrahim KÜÇÜK TAD Başkanı Erciyes Üniversitesi
Prof. Dr. Serdar EVREN TAD Bilim-Toplum Komisyonu Bşk Ege Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Sinan ALİŞ IAU Ulusal Bilim-Toplum Koordinatörü İstanbul Üniversitesi
Prof. Dr. Faruk SOYDUGAN TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi Yön. Kurulu Üyesi Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Doç. Dr. Mesut YILMAZ Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi Md. Ankara Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül YELKENCİ TAD Bilim-Toplum Komisyonu Üyesi İstanbul Kültür Üniversitesi
Dr. Tuba İKİZ TAD Halkla İlişkiler Komisyonu Başkanı Atatürk Üniversitesi
İsim önerilerini göndermek ve kampanyaya katılabilmek için koşullara ve ayrıntılı bilgilere IAU100 Türkiye Etkinlikleri web sayfasından ulaşılabilirsiniz: http://iau100.tad.org.tr
Ulusal kampanyalar Haziran-Ekim 2019 tarihleri arasında yürütülecek ve sonrasında belirlenen isimler IAU100 NameExoWorlds Yürütme Komitesine iletilecek. IAU’daki değerlendirmelerin ardından onaylanan isimler Aralık 2019’da tüm dünya kamuoyuna duyurulacak.
