Hareket, emoji, okuma-yazma.. (Köşe yazısı 12.09.2018 Kayseri Star Haber Gazetesi)
DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ
davutgulec@hotmail.com
Bugün yine ilginizi çekecek ‘Dünyada hareketli insanlar, emoji kullanımı ve okuma-yazma’ üzerine yapılan üç araştırma ve haber konularını sizlere iletmek istiyorum.
168 ülke baz alınarak hazırlanan rapora göre dünya üzerindeki yetişkin bireylerin yüzde 27,5’inin yeterince hareket etmediği anlaşılırken, Türkiye’de bu oranın kadınlarda ve erkeklerde farklı seyrettiği ortaya çıktı.
Ajans Press, PRNet, ITS Medya’nın bu üç araştırmasının ilkinde; dünya üzerindeki yetişkin bireylerin hayatlarında ne kadar hareket ettiklerine yönelik yapılan araştırmayı inceledi. Araştırma 168 ülkedeki 358 farklı verilerden elde edilirken, 2016 yılını kapsadığı anlaşıldı.
Raporda, hangi ülkelerin fiziksel aktivitelerde daha yetersiz olduğuna yer verilirken, Kuveyt, ABD’ye bağlı Samona adaları, Suudi Arabistan ve Irak gibi ülkelerin hareket etmeme konusunda başı çektiği görüldü. Türkiye’de ise kadınlar ve erkeklerdeki hareket etme oranı farklı seyrederken, kadınların erkeklerden daha fazla hareketsiz olduğu kaydedildi. Böylelikle, erkekler hareketsizlik açısından yüzde 20 ile yüzde 29 arasında bir orana sahip olurken, kadınlar yüzde 30 ile yüzde 39 arasında kaldı. Buna karşın, dünya üzerinde yeterince hareket eden ülkeler; Uganda, Mozambik, Tanzanya ve Lesotho (Afrika) olarak belirlendi. Böylelikle bu ülkelerin çalışma yaşamlarında, ulaşım ve gündelik hayatlarında daha fazla hareket ettikleri ortaya çıktı.
Hareket etme ve sağlıklı olma başlıkları altında 2016 yılından beri 22 bin 517 haber çıkışı tespit edilirken, bu rakam 2018 yılı içerisinde 7 bin 159 olarak belirlendi.
Sosyal medyada kendinden bahsederken emoji kullanmayı en çok seven ülke Hindistan olurken, Türkiye’nin bu listeye 14’üncü sıradan girdiği görüldü.
Paris merkezli uygulama olan happn verilerinden ve medya yansımalarından derlenen bilgilere göre, Türkiye emoji kullanmada 14’üncü sırada. Bu veriler uygulamanın kendi datasından elde edilirken, kendinden bahsederken emoji kullanmayı en çok seven ülke Hindistan olarak belirlendi. Hindistan’ı da sırasıyla; Danimarka, Norveç, Şili ve Brezilya’nın takip ettiği saptandı.
Sosyal medya ile alakalı geçtiğimiz yıl medyaya 125 bin 879 haber yansırken, bu rakam 2018 yılı içerisinde 102 bin 562 olarak belirlendi. Yine ilk 8 aylık dönemde sadece emojilerin konuşulma sayısı ise 661 olarak kayıtlara geçti. Kullanıcıların kendilerini profillerinde tanımlamak için en sık kullandığı emoji ise “kalp olarak” tespit edildi. Kalp emojisini de tamam anlamında kullanılan el işareti takip ederken, üçüncü sıraya göz kırpan gülen yüzün yerleştiği görüldü. Uygulamada en çok emoji kullananlar cinsiyet bakımından incelendiğinde ise erkeklerin kendilerini tanıtırken daha çok emoji kullandığı anlaşıldı. Böylelikle bu oran erkeklerde yüzde 64,30 olurken, kadınlarda yüzde 35,7 olarak kaydedildi.
Son araştırmada ise, 50 yıldır okuma yazma oranında önemli artışlar kaydedilirken, dünya üzerinde hala 750 milyon kişinin okuma yazma bilmediği belirlendi.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) verilerinden ve medya yansımalarından derlenen bilgilere göre, son 50 yıldır okuma yazma oranında önemli düzeyde artış görülmesine rağmen hala okuma yazma bilmeyenlerin sayısının bu kadar yüksek olması dikkat çekti. Okuma yazma bilmeyenlerin üçte ikisinin ise kadınlardan oluştuğu saptandı.
2018 yılı içerisindeki haber çıkışları incelendiğinde eğitim başlığı altında bir milyona yakın haber çıkışı tespit edilirken okuma yazma oranıyla ilgili de yıl içerisinde 17 bin 571 haberin yansıma bulduğu belirlendi. Raporda, okuryazar olmayan ülkelere de değinilirken, okuryazar olmayanların yüzde 45’inin Güney Asya’da yaşadığı kaydedildi. Yüzde 27’sinin ise Sahra Altı Afrika’da olduğu belirlenirken, yüzde 10’unun Doğu ve Güneydoğu Asya, yüzde 9’unun Kuzey Afrika ve Batı Asya’da yaşadığı belirlendi. Bu bilgilerin yanı sıra, son yıllarda okuma yazma oranın en fazla artış gösterdiği yerler Doğu ve Güney Asya ile Kuzey ve Batı Afrika ülkelerinde sağlandığı görüldü. Dünya genelinde okuryazar kişiler cinsiyet bakımından incelendiğinde de, kadın okuryazar sayının erkek okuryazar sayısına oranla daha az olması dikkat çekti. Son yıllardaki bilgilere göre, genç kadınların okuma yazma bilmeme oranı yüzde 59 olarak görüldü. Böylelikle dünyada her 5 ülkeden birinde kadın okuryazar sayısının erkek okuryazar sayısının altında olduğu saptandı. TÜİK’ten edinilen bilgiye göre de Türkiye’de 6 yaş ve üzeri okuma yazma bilmeyenlerin oranı yüzde 3,50 olarak kaydedildi. 2016 yılı verileri baz alınırken, ülke genelinde 2 milyon 482 bin 432 kişinin okuma yazma bilmediği belirlendi.
