Tarım arazisi korunacak..(1) (Köşe yazısı 13.12.2017 Kayseri Star Haber Gazetesi)
DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ
davutgulec@hotmail.com
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, sanayileşme ve kentleşmenin baskısı altında her yıl kaybedilen binlerce hektar tarım arazisinin korunması için iki önemli düzenleme yaptı. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Ahmet Eşref Fakıbaba, çiftçi ve üreticilerden desteklemeler için proje, dosya, masraf adı altında alınan ücretlerin artık alınmayacağı müjdesini verdi.
Gıda Hattı’nda yer alan, Tarım Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Planlanmasına Dair Yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlandı.
Yönetmelik ile 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda öngörülen toprak ve arazi varlığının belirlenmesi, tarım arazilerinin sınıflandırılması, geliştirilmesi, zorunlu hallerde amaç dışı kullanımına izin verilmesi, toprağın ve tarımsal üretim gücü yüksek büyük ovaların belirlenerek korunması, toprak koruma plan ve projelerinin hazırlanması ve uygulanması, erozyona duyarlı alanların belirlenmesi, toprak koruma kurulunun teşekkülü, görevleri, çalışmaları ile çevre öncelikli sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak arazilerin planlı kullanımını sağlayacak usul ve esaslar belirlendi.
Yönetmeliğe göre, her ilde vali başkanlığında dokuz üyeli Toprak Koruma Kurulu oluşturulacak. Toprak Koruma Kurulları, yönetmelikle yer alan görevleri yerine getirecek.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, toprak ve arazi varlığının belirlenmesi amacıyla, toprak koruma ve kullanmaya yönelik olarak arazi ve toprakla ilgili sınıflamaları ve haritaları yapacak veya yaptıracak. Toprak sınıflaması sonucu hazırlanan harita ve raporlar ülke ve bölge düzeyinde Bakanlıkça onaylanacak.
Tarım arazileri, belirlenen kriterlere uygun olarak toprak ve arazi bilgilerini içerecek şekilde köy/mahalle, belde, ilçe, il, ülke bazında sıralı olarak tespit edilerek, veri tabanı oluşturulacak.
Tarım arazileri olarak belirlenen alanlar için hazırlanacak tarımsal amaçlı arazi kullanım plan ve projelerinde; toprağın derinliği, fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri ile eğimi, konumu gibi arazi faktörleri, iklim şartları, su kaynakları, sosyal veriler, ekonomik veriler, kadastral veriler ile yapılan ve/veya yapılacak tarımsal faaliyetlerin özellikleri göz önüne alınarak, toprak kaybı ve arazi bozulmasına neden olmayacak şekilde nasıl kullanılması gerektiğine ilişkin bilgilere yer verilecek.
Araziyi kullananlar tarafından hazırlanan veya hazırlatılan, arazi özelliklerinin iyileştirilmesi, muhafaza ve geri kazanımına yönelik projeler, tarımsal amaçlı projeler kapsamında değerlendirilecek. Bu projeler ziraat mühendisleri tarafından hazırlanacak.
Tarım dışı alanlarda ve marjinal tarım arazilerinde; sahiplerince arazi özelliklerinin iyileştirilmesi, muhafaza ve geri kazanımına yönelik projeler, ıslah amaçlı projeler olarak değerlendirilecek.
Tarım arazilerini kullananlar, toprağın ekolojik, bitkisel üretim, sosyo-ekonomik ve endüstriyel işlevlerinin tamamen, kısmen veya geçici olarak bozulmaması amacıyla mevzuatın öngördüğü tedbirleri almakla yükümlü olacaklar.
Mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri, sulu tarım arazileri alternatif alan bulunmaması ve Kurulun uygun görmesi şartıyla; Savunmaya yönelik stratejik ihtiyaçlar, Doğal afet sonrası ortaya çıkan geçici yerleşim yeri ihtiyacı, Petrol ve doğal gaz arama ve işletme faaliyetleri, İlgili bakanlık tarafından kamu yararı kararı alınmış madencilik faaliyetleri, Bakanlıklarca kamu yararı kararı alınmış plan ve yatırımlar, Kamu yararı gözetilerek yol, altyapı ve üstyapı faaliyetlerinde bulunacak yatırımlar, yenilenebilir enerji kaynak alanlarının kullanımı ile ilgili yatırımlar, Jeotermal kaynaklı teknolojik sera yatırımları için, arazilerin amaç dışı kullanım taleplerine, toprak koruma projesine uyulması kaydıyla Bakanlık tarafından izin verilebilecek. Bakanlık bu yetkisini valiliklere devredebilecek.
Bakanlık veya valilikçe karara bağlanan işlemler ile etüt raporlarına bir defaya mahsus olmak üzere itiraz hakkı olacak. Karar tarihini izleyen bir yıl içerisinde Bakanlığa iletilmek üzere valiliklere yapılacak itirazları, Bakanlık karara bağlayacak ve bu karar kesin olacak.
Tarımsal üretim potansiyeli yüksek, erozyon, kirlenme, amaç dışı veya yanlış kullanımlar gibi çeşitli nedenlerle toprak kaybı ve arazi bozulmalarının hızlı geliştiği ovalar; o ildeki kurulun, birden fazla ili ilgilendiren ovalarda ise ilgili kurulların görüşü alınarak Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulu Kararı ile büyük ova koruma alanı olarak belirlenecek.
Büyük ovalardaki koruma ve geliştirme amaçlı tarımsal alt yapı projeleri ve arazi kullanım planları, kurul veya kurulların görüşleri dikkate alınarak, Bakanlık veya valilikler tarafından öncelikle hazırlanacak.
Bakanlar Kurulu kararı ile büyük ova koruma alanı olarak belirlenen alanlarda bulunan tarım arazileri amacı dışında kullanılamayacak. Ancak alternatif alan bulunmaması, kurul veya kurullarca uygun görüş bildirilmesi şartıyla; Tarımsal amaçlı yapılar, Bakanlık ve talebin ilgili olduğu bakanlıkça ortaklaşa kamu yararı olduğu belirtilen faaliyetler için tarım dışı kullanımlara Bakanlıkça izin verilebilecek.
Tarımsal amaçlı veya tarım dışı amaçlı kullanım talebinin öncelikle ova sınırları dışındaki alanlardan karşılanması esas olacak. Talebin büyük ova koruma alanı dışından karşılanamaması durumunda, alternatif alanlar öncelikle büyük ova sınırları içerisinde kalan planlı alanlardan (yerleşim, sanayi, turizm ve benzeri), tarım dışı alanlardan veya tarımsal üretim potansiyeli düşük alanlardan karşılanacak.
Erozyona duyarlı alanların belirlenmesi ve korunmasına ilişkin esasları da içeren yönetmelik uyarınca kurul üyesi kurum veya kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşları tespit ettikleri arazi bozulmaları ve toprak kayıpları ile ilgili faaliyetler hakkında valiliklere ihbarda bulunacak. Valilikler konuyu inceleyerek, sonucunu en geç üç ay içerisinde ihbarı yapana bildirecek.
Yönetmelik ile Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu Uygulama Yönetmeliği yürürlükten kaldırıldı.
