DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ
davutgulec@hotmail.com
Bugün sizlerle, Türkiye İstatistik Kurumu Kayseri Bölge Müdürlüğü’nden aldığım bazı son verileri paylaşmak istiyorum.
***
Sera gazı emisyon envanteri sonuçlarına göre, 2017 yılında toplam sera gazı emisyonu CO2 eşdeğeri olarak 526,3 milyon ton (Mt) olarak hesaplandı. 2017 yılı emisyonlarında CO2 eşdeğeri olarak en büyük payı %72,2 ile enerji kaynaklı emisyonlar alırken, bunu sırasıyla %12,6 ile endüstriyel işlemler ve ürün kullanımı, %11,9 ile tarımsal faaliyetler ve %3,3 ile atık takip etti. CO2 eşdeğeri olarak 2017 yılı toplam sera gazı emisyonu 1990 yılına göre %140,1 artış gösterdi. 1990 yılında kişi başı CO2 eşdeğer emisyonu 4 ton/kişi olarak hesaplanırken, bu değer 2017 yılında 6,6 ton/kişi olarak hesaplandı. Toplam CO2 emisyonlarının 2017 yılında %34’ü elektrik ve ısı üretiminden olmak üzere %86,3’ü enerjiden, %13,4’ü endüstriyel işlemler ve ürün kullanımından, %0,3’ü ise tarımsal faaliyetler ve atıktan elde edildi. CH4 emisyonlarının %62,3’ü tarımsal faaliyetlerden, %21,3’ü atıktan, %16,4’ü enerjiden, %0,03’ü ise endüstriyel işlemler ve ürün kullanımından, N2O emisyonlarının %71’i tarımsal faaliyetlerden, %15,1’i atıktan, %10,7’si enerjiden, %3,3’ü ise endüstriyel işlemler ve ürün kullanımından kaynaklandı.
***
Tüketici güven endeksi, Nisan ayında bir önceki aya göre %6,9 oranında arttı; Mart ayında 59,4 olan endeks Nisan ayında 63,5 oldu. Gelecek 12 aylık döneme ilişkin hanenin maddi durum beklentisi endeksi Mart ayında 78,3 iken, Nisan ayında %5,1 oranında artarak 82,2’ye yükseldi. Genel ekonomik durum beklentisi endeksi (gelecek 12 aylık döneme ilişkin) Mart ayında 78,6 iken, Nisan ayında %4,8 oranında artarak 82,4 oldu. İşsiz sayısı beklentisi endeksi (gelecek 12 aylık döneme ilişkin) Mart ayında 58,9 iken Nisan ayında %7,8 oranında artarak 63,5 oldu. Tasarruf etme ihtimali endeksi (gelecek 12 aylık döneme ilişkin) Mart ayında 22 iken, Nisan ayında %18,3 oranında artarak 26 oldu.
***
Yayımlanan materyallerin sayısı 2018 yılında, 2017 yılına göre %11,3 artarak 67 bin 135 oldu. Yayıncılar tarafından 2018 yılında; 61 bin 265 kitap, 391 elektronik kitap (DVD, VCD, CD), 5 bin 177 web tabanlı elektronik kitap, 28 konuşan kitap (kaset, CD, DVD) ve 274 diğer olmak üzere toplam 67 bin 135 materyal için ISBN alındı. Özel sektör tarafından yayımlanan materyal sayısı 2018 yılında, 2017 yılına göre %10,7 artarak 61 bin 607 oldu. Türkiye’de 2018 yılında yapılan yayımların %91,8’i özel sektör, %5,8’i kamu ve eğitim kurumları, %2,5’i ise sivil toplum kuruluşları tarafından gerçekleştirildi. Yayınlar konularına göre incelendiğinde; 2018 yılında yayımlanan materyallerin %32,2’si eğitim, %17,4’ü yetişkin kültür, %16’sı akademik, %15,8’i yetişkin kurgu edebiyat, %13,9’u çocuk ve ilk gençlik, %4,7’si ise inanç konulu olarak yayımlandı. Yayımlanan materyallerin %92,1’inin yayın dili Türkçe, %4,7’sinin İngilizce, %3,2’sinin ise diğer diller olarak gerçekleşti. Akademik konulu yayınların sayısı 2018 yılında, 2017 yılına göre %32 artarak 10 bin 751’e ulaşırken, eğitim yayınları ise %26,1 artarak 21 bin 628 oldu. Satılan kitap bandrolü sayısı 2018 yılında, 2017 yılına göre %0,7 artarak 410 milyon 641 bin 305 adet oldu.
***
Ülke sınırları içinde üretimi yapılarak yurt dışına ihraç edilen malların üretici fiyatlarındaki değişimi ölçen yurt dışı üretici fiyat endeksi (YD-ÜFE), 2019 yılı Mart ayında bir önceki aya göre %3,44, bir önceki yılın Aralık ayına göre %3,45, bir önceki yılın aynı ayına göre %32,24 ve on iki aylık ortalamalara göre %39,82 artış gösterdi. Sanayinin iki sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %5,24, imalat sanayi sektöründe ise %3,40 artış olarak gerçekleşti. Bir önceki aya göre en fazla artış; %11,34 ile kok ve rafine petrol ürünleri, %6,89 ile metal cevherleri, %4,63 ile bilgisayarlar ile elektronik ve optik ürünler sektöründe gerçekleşti. Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2019 yılı Mart ayında en fazla aylık artış enerji mallarında ve en fazla yıllık artış dayanıklı tüketim mallarında gerçekleşti.
***
Toplam sebze ürünlerinde, 2017-2018 piyasa döneminde yurt içi üretimin, yurt içi talebi karşılama derecesi %106,6 olarak gerçekleşti. Toplam sebze arzının büyük bir kısmı yurt içinde tüketilirken sadece %6,6’lık bölümü ihraç edildi. Kök ve yumru sebzeler grubundan havuç %115,9 ile en yüksek yeterlilik derecesine sahip iken bunu %108,2 ile kuru soğan ve %100,8 ile turp izledi. Meyvesi için yetiştirilen sebzeler grubunda, toplam sebze üretiminde en büyük paya sahip domatesin yeterlilik derecesi %110,7 olarak gerçekleşti. Bunu %109,2 ile biber, %107,8 ile sakız kabak takip etti. Baklagil sebzeleri grubunda, yeterlilik derecesi taze bezelyede %106,1 ve taze baklada %103,7 iken en düşük yeterlilik derecesi %100,2 ile taze fasulyede gerçekleşti.
***
Toplam tahıl ürünlerinde 2017-2018 piyasa döneminde yurt içi üretimin yurt içi talebi karşılama derecesi %98 olarak gerçekleşti. Toplam tahıl üretiminde en büyük paya sahip olan buğdayın yeterlilik derecesi %111,7, yem sanayinin en önemli girdilerini oluşturan arpanın yeterlilik derecesi %90,2 mısırın ise %73,3 olarak gerçekleşti. Kuru baklagillerden yeterlilik derecesinin en yüksek olduğu ürün %89,6 ile kırmızı mercimek oldu. Nohutun yeterlilik derecesi ise %87,5 olarak gerçekleşti. Yenilebilir kök ve yumrular grubundan patateste yeterlilik derecesi %103,5, yağlı tohumlar ürün grubundan ayçiçeğinde %64,3, soyada %4,8 ve kolzada %70,3 düzeyinde oldu. Toplam şeker üretiminin büyük kısmı yurt içinde tüketilmiş olup, yeterlilik derecesi %116,1 olarak gerçekleşti.
***
Sert kabuklu meyvelerde, 2017-2018 piyasa döneminde en yüksek yeterlilik derecesi %501,7 ile fındıkta gerçekleşti. Sert kabuklular grubunda yer alan ve kendine yeterli olan diğer ürünler ise %119,4 ile kestane ve %109,1 ile antep fıstığı oldu. Turunçgiller grubunda yer alan meyvelerin tamamında kendine yeterliliğin olduğu görülmektedir. Greyfurtun yeterlilik derecesi %481,1 olurken, limon %241,6, mandalina %194,5 ve portakal %197,9 olarak gerçekleşti. Diğer meyveler grubunda yer alan, kendine yeterliliğin oldukça yüksek olduğu ürünlerden incirin yeterlilik derecesi %473,2, kayısının %391,5, narın %156,5, üzümün %153,8, elmanın %127,5 ve muzun %67,7 olarak gerçekleşti. Toplam çay arzının büyük bir kısmı kendi üretimimizden karşılanmakta olup, çayın yeterlilik derecesi %93,2 oldu.
***
Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında takvim etkilerinden arındırılmış ciro endeksi, 2019 yılı Şubat ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %13,6 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış toplam ciro endeksi ise bir önceki aya göre %1,3 arttı. Takvim etkilerinden arındırılmış sanayi ciro endeksi, 2019 yılı Şubat ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %20,6 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi ciro endeksi ise bir önceki aya göre %2,4 arttı. Takvim etkilerinden arındırılmış inşaat ciro endeksi, 2019 yılı Şubat ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %22 azaldı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış inşaat ciro endeksi ise bir önceki aya göre %7,3 azaldı. Takvim etkilerinden arındırılmış ticaret ciro endeksi, 2019 yılı Şubat ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %13 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ticaret ciro endeksi ise bir önceki aya göre %1,8 arttı. Takvim etkilerinden arındırılmış hizmet ciro endeksi, 2019 yılı Şubat ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %20,2 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış hizmet ciro endeksi ise bir önceki aya göre %2,2 arttı.
