DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ
davutgulec@hotmail.com
Mümkün olduğunca, dedikodu şeklinde değil, devletin resmi araştırma, inceleme ve veri toplama merkezi Türkiye İstatistik Kurumu Kayseri Bölge Müdürlüğü’nden aldığım son bazı rakamları sizlere ulaştırmaya çalışıyorum. İşte onlardan bazıları.
***
Takvim etkilerinden arındırılmış sabit fiyatlarla perakende satış hacmi 2019 yılı Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %6,9 azaldı. Aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları %2,9, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) %7,1, otomotiv yakıtı satışları %11,6 azaldı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sabit fiyatlarla perakende satış hacmi 2019 yılı Nisan ayında bir önceki aya göre %1,8 azaldı. Aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları %1,3, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) %1, otomotiv yakıtı satışları %4,6 azaldı. Takvim etkilerinden arındırılmış cari fiyatlarla perakende ciro 2019 yılı Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %13,3 arttı. Aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları %20,2, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) %12,9, otomotiv yakıtı satışları %5 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış cari fiyatlarla perakende ciro 2019 yılı Nisan ayında bir önceki aya göre %0,2 arttı. Aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları %1,8, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) %0,1 artarken, otomotiv yakıtı satışları %2 azaldı.
***
Sanayinin alt sektörleri (2015=100 referans yıllı) incelendiğinde, 2019 yılı Nisan ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %9,3 ve imalat sanayi sektörü endeksi %4,2 azalırken elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %0,7 arttı. Sanayinin alt sektörleri (2015=100 referans yıllı) incelendiğinde, 2019 yılı Nisan ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre %7,8 ve imalat sanayi sektörü endeksi %0,9 azalırken elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %1,9 arttı.
***
Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında takvim etkilerinden arındırılmış ciro endeksi, 2019 yılı Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %14,9 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış toplam ciro endeksi ise bir önceki aya göre %0,7 azaldı. Takvim etkilerinden arındırılmış sanayi ciro endeksi, 2019 yılı Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %22,3 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi ciro endeksi ise bir önceki aya göre %1,4 arttı. Takvim etkilerinden arındırılmış inşaat ciro endeksi, 2019 yılı Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %14 azaldı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış inşaat ciro endeksi ise bir önceki aya göre %11,6 azaldı.Takvim etkilerinden arındırılmış ticaret ciro endeksi, Nisan’da bir önceki yılın aynı ayına göre %12,2 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ticaret ciro endeksi ise bir önceki aya göre %0,7 azaldı. Takvim etkilerinden arındırılmış hizmet ciro endeksi, 2019 yılı Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %23,9 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış hizmet ciro endeksi ise bir önceki aya göre %0,6 arttı.
***
Tarım ürünleri üretici fiyat endeksi 2019 yılı Mayıs ayında bir önceki aya göre %0,95 azalış, bir önceki yılın Aralık ayına göre %13,34, bir önceki yılın aynı ayına göre %30,23 ve on iki aylık ortalamalara göre %19,93 artış gösterdi. Bir önceki aya göre değişim; ormancılık ürünlerinde %0,09 artış, tarım ve avcılık ürünlerinde %0,78 ve balıkçılıkta %7,79 azalış gerçekleşti. Ana gruplarda bir önceki aya göre değişim; çok yıllık bitkisel ürünlerde %5,96, canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerde %0,61 artış, tek yıllık bitkisel ürünlerde ise %4,52 azalış gerçekleşti. Alt tarım gruplarından; diğer ağaç ve çalı meyveleri ile sert kabuklu meyveler %7,57, tahıllar, baklagiller ve yağlı tohumlar %4,69, koyun ve keçi, canlı; bunların işlenmemiş süt ve yapağıları %1,27 artış, lifli bitkiler %8,04, canlı kümes hayvanları ve yumurtalar %6,06 azalış gösterdi. Mayıs 2019’da endekste kapsanan 82 maddeden; 6 madde bu ay endekse girerken, 37 maddenin fiyatlarında artış, 27 maddenin fiyatlarında azalış, 12 maddenin fiyatlarında ise değişim olmamıştır.
***
İhracat birim değer endeksi Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %7,1 azaldı. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve tütünde %3,7, ham maddelerde (yakıt hariç) %8,6, yakıtlarda %2 ve imalat sanayinde (gıda, içecek, tütün hariç) %7,7 azaldı. İthalat birim değer endeksi Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %2,8 azaldı. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve tütünde %3,5, ham maddelerde (yakıt hariç) %7,5 ve imalat sanayinde (gıda, içecek, tütün hariç) %4,7 azalırken, yakıtlarda %3,1 arttı. İhracat miktar endeksi Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %12,6 arttı. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve tütünde %7, ham maddelerde (yakıt hariç) %9,9, yakıtlarda %165,1 ve imalat sanayinde (gıda, içecek, tütün hariç) %11,7 arttı. İthalat miktar endeksi Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %12,6 azaldı. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre, gıda, içecek ve tütünde %0,5 ve yakıtlarda %9,1 artarken, ham maddelerde (yakıt hariç) %0,6 ve imalat sanayinde (gıda, içecek, tütün hariç) %17 azaldı.
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2019 Mart ayında 165,6 olan ihracat miktar endeksi %2,6 azalarak, 2019 Nisan ayında 161,3 oldu. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise; 2018 Nisan ayında 148,8 olan ihracat miktar endeksi %8,8 artarak, 2019 Nisan ayında 161,8 oldu. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2019 Mart ayında 120,7 olan ithalat miktar endeksi %0,1 azalarak, 2019 Nisan ayında 120,6 oldu. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise; 2018 Nisan ayında 142,6 olan ithalat miktar endeksi %14,5 azalarak, 2019 Nisan ayında 121,9 oldu. İhracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanan ve 2018 yılı Nisan ayında 105,2 olarak elde edilmiş olan dış ticaret haddi, 4,8 puan azalarak, 2019 yılı Nisan ayında 100,4 oldu.
***
Toplanan inek sütü miktarı Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %6,7 azaldı. Nisan ayında ticari süt işletmeleri tarafından içme sütü üretimi 138 bin 731 ton olarak gerçekleşti ve bir önceki yılın aynı ayına göre %2,3 azalış gösterdi. İnek peyniri üretimi 59 bin 612 ton ile bir önceki yılın aynı ayına göre %6,2 azaldı. Koyun, keçi, manda ve karışık sütlerden elde edilen peynir çeşitleri ise 4 bin 13 ton ile bir önceki yılın aynı ayına göre %17,9 azaldı. Yoğurt üretimi 99 bin 309 ton ile bir önceki yılın aynı ayına göre %1,7 azaldı. Ayran üretimi ise 61 bin 430 ton ile bir önceki yılın aynı ayına göre %5,6 azalış gösterdi. Nisan ayında ticari süt işletmeleri tarafından toplanan inek sütü yağ oranı ortalama %3,5, protein oranı ise ortalama %3,2 olarak tespit edildi.
***
Tavuk yumurtası üretimi Nisan ayında bir önceki aya göre %3,4 azalırken, bir önceki yılın aynı ayına göre %2,5 arttı. Kesilen tavuk sayısı Nisan ayında bir önceki aya göre %0,4 artarken, bir önceki yılın aynı ayına göre %8,1 azaldı. Nisan ayında kesilen hindi sayısı ise bir önceki aya göre %7,1 artarken, bir önceki yılın aynı ayına göre %20,9 azaldı.Tavuk eti üretimi Nisan ayında bir önceki aya göre %2,1 artarken, bir önceki yılın aynı ayına göre %6,5 azaldı. Nisan ayında hindi eti üretimi ise bir önceki aya göre %5 artarken, bir önceki yılın aynı ayına göre %23,7 azaldı.
***
Su ürünleri üretimi 2018 yılında bir önceki yıla göre %0,3 azalarak 628 bin 631 ton olarak gerçekleşti. Üretimin %35,3’ünü deniz balıkları, %9,9’unu diğer deniz ürünleri, %4,8’ini iç su ürünleri ve %50’sini yetiştiricilik ürünleri oluşturdu. Avcılıkla yapılan üretim 314 bin 094 ton olurken, yetiştiricilik üretimi ise 314 bin 537 ton olarak gerçekleşti. Deniz ürünleri avcılığı bir önceki yıla göre %11,9, iç su ürünleri avcılığı %6,2 azaldı. Yetiştiricilik üretiminin %33,4’ü iç sularda, %66,6’sı denizlerde gerçekleşti. Deniz ürünleri avcılığı ile yapılan üretimde ilk sırayı %31,5’lik oran ile Doğu Karadeniz Bölgesi aldı. Bu bölgeyi %30,6 ile Batı Karadeniz, %18,4 ile Marmara, %15 ile Ege ve %4,5 ile Akdeniz Bölgesi izledi. Kişi başına ortalama balık tüketimi 2017 yılında 5,49 kg olarak gerçekleşirken, 2018 yılında %11,8 artarak 6,14 kg olarak gerçekleşti.
