Kitap ve kütüphane.. (Köşe yazısı 04.08.2017 Kayseri Star Haber Gazetesi)
DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ
davutgulec@hotmail.com
Türkiye’de insanların okumadığını, okumayı sevmediğini, alınan önlemler, yapılan kampanyalara rağmen hediye edilen kitapların bile bir köşeye atıldığını bilmeyen yok.
En basitinden, Büyükşehir Belediyesinin Kayseray hattı duraklarda başlattığı bu konudaki kitap kampanyasında bile raflar boşaldı ama alanlar ne yazık ki okumadı. Bugün bu nedenle Türkiye İstatistik Kurumu Kayseri Bölge Müdürlüğü’nün bu konudaki iki araştırmasına yer vereceğim.
Kütüphane İstatistikleri
Türkiye genelinde 2016 yılında 1 milli kütüphane, 1137 halk kütüphanesi, 552 üniversite kütüphanesi ve 27 bin 280 örgün ve yaygın eğitim kurumu kütüphanesi olmak üzere toplam 28 bin 970 kütüphane mevcut. Milli Kütüphane kayıtlı üye sayısı 26 bin 996, halk kütüphanesi kayıtlı üye sayısı 1 milyon 697 bin 90 ve üniversite kütüphanesi kayıtlı üye sayısı 3 milyon 810 bin 634.
Milli Kütüphanedeki kitap sayısı, 2015’e göre %3 artarak 1 milyon 298 bin 952, diğer materyal sayısı ise %5,3 artarak 155 bin 622 oldu. Milli Kütüphaneden yararlananların sayısı da %21,4 artarak, 636 bin 488’e ulaştı. Aynı dönemde kayıtlı üye sayısı ise %25,5 azalarak 26 bin 996’e indi.
Halk kütüphanelerinin sayısı %0,6 arttı ve 1137, kitap sayısı %4 artarak 18 milyon 828 bin 188‘e ulaştı. Kayıtlı üye sayısı %24,1 artarak 1 milyon 697 bin 90’a çıkarken yararlananların sayısı, %1,1 azalarak 23 milyon 266 bin 599’e, diğer materyal sayısı 2,7 azaldı.
Üniversite kütüphanelerinin sayısı, %0,5 azalarak 552 oldu. Üniversite kütüphanelerindeki kitap sayısı 2016 yılında, 2015 yılına göre %0,1 azalarak 15 milyon 236 bin 13’e, kayıtlı üye sayısı %0,3 azalarak 3 milyon 810 bin 634’e geriledi.
Resmi okul, özel okul ve özel kurs kütüphanelerini kapsayan örgün ve yaygın eğitim kütüphanelerinin sayısı, %2 azalarak 27 bin 280, kitap sayısı, %15,2 azalarak 27 milyon 430 bin 168 oldu.
Kültür Ekonomisi
Kültür harcamaları 2014’e göre %6,5 artarak 32 milyar 941 milyon 728 bin TL oldu. Toplam kültür harcamaları içinde genel devlet harcamalarının payı %61,5, özel harcamaların payı ise %38,5. Kültür harcamalarının, gayri safi yurtiçi hasılaya oranı 2014 yılına %1,5 iken, 2015 yılında %1,4’e düştü.
Genel devlet harcamaları içindeki kültür harcamaları %19,8 artarak 20 milyar 246 milyon 419 bin TL olurken, harcamaların %72,7’sı merkezi yönetim bütçesinden, %27,3’ü ise yerel devlet bütçesinden gerçekleştirildi. Genel devlet harcamaları içinde kültürel alanlara göre harcamalara bakıldığında; mimarlık %27,6, kültürel ve doğal miras %18, temel alanlara ayrılmayanlar %14,9, kitap ve yazılı basın %11, görsel/işitsel ve multimedya %10,6, gösteri sanatları %10,1, kültürel eğitim %3,3, kütüphane ve arşiv %2,7 ve diğerleri %1,8 paya sahip.
Özel harcamaların %97,3’ü hanehalkları, %2,7’si ise dernek ve vakıflar tarafından yapıldı. Hanehalkı kültür harcamaları %10,5 azalarak 12 milyar 356 milyon 651 bin TL oldu.
Hanehalklarının 2015 yılında gerçekleştirdiği toplam kültür harcamasının dağılımına bakıldığında; televizyon ve TV yayın giderleri %30,1, veri işlem ekipmanları %13,8, kitap, gazete ve dergi %13, kablolu/özel TV yayın hizmetlerine ödenen ücretler %12,4, kırtasiye ve çizim malzemeleri %9,3, sinema, tiyatro ve konser %5,7 ve diğerleri %15,7’lik paya sahipti.
Kültürel sektörlere faaliyet alanları açısından bakıldığında; girişimlerin %39’u mimarlık, %16,8’i yaratıcı sanatlar, gösteri sanatları ve eğlence faaliyetleri, %12,5’i yayımcılık, %11,6’sı sinema filmi, video ve televizyon programları yapımcılığı ile ses kaydı ve müzik yayımlama, %10,4’ü uzmanlaşmış tasarım faaliyetleri, %4,5’i programcılık ve yayıncılık ve %5,2’si diğer kültürel alanlarda görüldü.
Girişimlerin kültürel mal ve hizmetlerinin cirosu %12,3 artarak 23 milyar 241 milyon 33 bin TL, katma değer katkısı ise %19,1 artarak 6 milyar 957 milyon 163 bin TL oldu. Bu dağılıma bakıldığında; %23,7’si programcılık ve yayıncılık, %23’ü yayımcılık, %19,6’si sinema filmi, video ve televizyon programları yapımcılığı ile ses kaydı ve müzik yayımlama, %18,5’i mimarlık, %11,4’ü yaratıcı sanatlar, gösteri sanatları ve eğlence ve %3,8’i diğer kültürel sektörlerde gerçekleşti.
Kültürel mal ihracatı %9,4 arttı. Artış oranı ana mal ihracatında %9,3 ve ikincil mal ihracatında %11,6 olarak gerçekleşti. Kültürel mal ihracatının toplam mal ihracatı içindeki payı %4,6 oldu. Kültürel mal ithalatı, %3,6 arttı. Ana mal ithalatı %6,8 azalırken, ikincil mal ithalatında %11,2 arttı. Kültürel mal ithalatının toplam mal ithalatı içindeki payı %2,5 oldu. Kültürel alanlara göre bakıldığında, en çok paya sahip olan el sanatlarının ihracat toplamı 12 milyar 483 milyon 434 bin TL olarak gerçekleşti. El sanatlarının toplam kültürel mal ihracatı içindeki payı %70 oldu.Görsel ve işitsel medyanın ithalat toplamı 2015 yılında 7 milyar 750 milyon 293 bin TL olarak gerçekleşti. Görsel ve işitsel medyanın toplam kültürel mal ithalatı içindeki payı ise %55,4 oldu.
