CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, referandumla ilgili bir basın toplantısı ile değerlendirme yaptı. İşte Kılıçdaroğlu’nun bazı sözleri.
“Öncelikle, sandığa giden bütün yurttaşlarıma içten teşekkürlerimi sunuyorum. Bütün konuşmalarımda ‘evet diyenin de ‘hayır’ diyenin de başımın üstünde yeri vardır’ açıklamasını yapmıştım. Bu bağlamda sandığa gidip iradesini beyan eden bütün vatandaşlarıma teşekkürlerimi sunuyorum. Eşit olmayan koşullarda bir referandum gerçekleştirildi. Koşullar uygun olmamasına karşın demokrasiye sahip çıkmak için ellerinden gelen her türlü çabayı hukuk zemininde kalarak gösterdik. Evet’i savunanlar hukuk kurallarının dışına çıktılar ama biz özenle hukuk kurallarının içinde çaba harcadık, görüşlerimizi bütün vatandaşlarımızla paylaştık. Anayasalar birer toplumsal uzlaşma belgeleridir. Bunu da yaptığım bütün konuşmalarda ifade ettim. Hepimizin anayasası olacak, bir grubun, bir partinin, bir ailenin, bir kişinin anayasası değil. 80 milyonun anayasası olacak. O nedenle ‘Toplumsal uzlaşma belgesidir anayasalar’ diyorum. Bu referandum bir gerçeği ortaya çıkardı, toplumun en az yüzde 50’si buna ‘hayır’ diyor. Dolayısıyla bu anayasa değişikliği ve onun oluşturduğu bütün anayasa bir anlamda bir toplumsal uzlaşma belgesi olma niteliğini büyük ölçüde yitirmiş durumda. Daha önemlisi bu gerçek önümüzde dururken siyaset kurumuna bir görev düşüyor. Anayasayı bir toplumsal uzlaşma belgesi haline dönüştürmek. Bu Türkiye’yi hem içerde hem dışarıda çok daha güçlü bir devlet konumuna getirir. Bu çağrıyı bir partinin genel başkanı olarak yapmayı görev addediyorum.
Hukuk devleti ve hukukun üstünlüğü kavramları çok önemli. Parlamentoların yaptığı yasalara her vatandaş, kurum uymak zorunda. Yasalara uyulmazsa hukukun üstünlüğü ve hukuk devleti kavramın büyük ölçüde yara alır. Yüksek Seçim Kurulu, üzülerek ifade edeyim, bu referandumu tartışmalı hale getirdi. Seçim Kanunu’nun 98’inci maddesinde “Üzerinde ilçe seçim kurulu ve sandık kurulu mührü bulunmayan zarflar geçersiz sayılır” de. YSK aldığı kararla bu zarfları geçerli kabul ettiğini söyledi. Seçim Kanunu’nun 101’inci maddesinde ise “Arkasında sandık kurulu mührü bulunmayan oy pusulaları geçersizdir.” ifadesinin yer alır. YSK buna da “geçerli” dedi.
YSK’ya şu soruyu sormak isterim, Vatandaşlar görevlerini yaptılar, sandığa gittiler, oylarını kullandılar, hiçbir itiraz var mı? Hiçbir itirazımız yok. Vatandaşın oyuna sonuna kadar saygılıyız ama hiçbir kurum kendisini parlamentonun üstünde göremez, öyle bir yetkisi de yoktur. Kaldı ki yasa maddesi böyle, bu yasa maddelerine dayanarak çıkardığı genelge de böyle. ‘Bunlar geçersizdir’ diyor. Ama siz, oturuyorsunuz, iktidar partisinden birisinin itirazı üzerine bunları geçerli sayıyorsunuz, neden? Kendinizi parlamentonun üzerinde hangi gerekçeyle görüyorsunuz ve hangi gerekçeyle yapılan referandum u tartışmalı hale getiriyorsunuz? Maç yapılırken, maçın ortasında kural değişmez, evrensel bir kuraldır bu. YSK, maçın ortasında, üstelik zarflar açıldıktan sonra yasalara aykırı olarak kuralları değiştiriyor. Bunu doğru bulmuyoruz, asla kabul etmiyoruz. Milletin kararına saygılıyız ama milletin kararına YSK gölge düşürmüştür. Hukuksal açıdan da kamu vicdanı açısından da referandum un meşruiyeti YSK tarafından tartışmalı hale getirildi.
YSK, seçimin güvenliğinden sorumluyken, bir referandum u tartışmalı hale getiriyor. Aklın alacağı şey değil. Biz büyük bir milletiz, içeride ve dışarıda güçlü olmak isteriz. Gücümüzü hukuktan, hukukun üstünlüğünden almalıyız. Kurumlar, yasalara uygun hareket etmek zorunda. Yapılan bir yanlış, bir referandum u tartışmalı hale getiriyor. Alınan yasalara aykırı karar, referandum u tartışmalı hale getiriyor. Bunu asla doğru bulmuyoruz ve bunu sonuna kadar takip edeceğiz.”
