DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ
davutgulec@hotmail.com
Türkiye’nin bazı ekonomik göstergeleri dikkat çekiyor. Bugün, Türkiye İstatistik Kurumu Kayseri Bölge Müdürlüğü’nden aldığım bu konudaki bazı verileri sizlere aktaracağım.
***
Ülke sınırları içinde üretimi yapılarak yurt dışına ihraç edilen malların üretici fiyatlarındaki değişimi ölçen yurt dışı üretici fiyat endeksi (YD-ÜFE), 2019 yılı Nisan ayında bir önceki aya göre %4,93, bir önceki yılın Aralık ayına göre %8,54, bir önceki yılın aynı ayına göre %33,43 ve on iki aylık ortalamalara göre %40,62 artış gösterdi.
Sanayinin iki sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %4,71, imalat sanayi sektöründe ise %4,93 artış olarak gerçekleşti.
Bir önceki aya göre en fazla artış; %17,81 ile kok ve rafine petrol ürünleri, %6,19 ile kimyasallar ve kimyasal ürünler, %5,59 ile mobilya sektöründe gerçekleşti.
Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2019 yılı Nisan ayında en fazla aylık ve en fazla yıllık artış enerji mallarında gerçekleşti.
***
Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2019 yılı Şubat döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 376 bin kişi artarak 4 milyon 730 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 4,1 puanlık artış ile %14,7 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı 4,4 puanlık artış ile %16,9 olarak tahmin edildi. Genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranı 7,1 puanlık artış ile %26,1 olurken,15-64 yaş grubunda bu oran 4,1 puanlık artış ile %15,0 olarak gerçekleşti.
İstihdam edilenlerin sayısı 2019 yılı Şubat döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 811 bin kişi azalarak 27 milyon 355 bin kişi, istihdam oranı ise 1,8 puanlık azalış ile %44,8 oldu.
Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 296 bin, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 514 bin kişi azaldı. İstihdam edilenlerin %17,1’i tarım, %19,7’si sanayi, %5,4’ü inşaat, %57,7’si ise hizmet sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 0,6 puan, sanayi sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 0,3 puan, inşaat sektörünün payı 1,6 puan azalırken, hizmet sektörünün payı 2,4 puan arttı.
İşgücü 2019 yılı Şubat döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 564 bin kişi artarak 32 milyon 84 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0,3 puanlık artış ile %52,5 olarak gerçekleşti. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 0,1 puanlık azalış ile %71,4, kadınlarda ise 0,7 puanlık artışla %34,0 olarak gerçekleşti.
Şubat 2019 döneminde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,3 puan artarak %33,5 olarak gerçekleşti. Tarım dışı sektörde kayıt dışı çalışanların oranı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,1 puan artarak %22,8 oldu.
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın derlediği verilere göre, 2019 yılı I. döneminde toplam kamu istihdamı 2018 yılının aynı dönemine göre %21,6 oranında artarak 4 milyon 517 bin kişi oldu. Bu artışta, daha önce kamu istihdamında yer almayan taşeronların kamu çalışanı statüsüne (sürekli işçi) geçmesi etkili oldu.
Mevsim etkisinden arındırılmış istihdam bir önceki döneme göre 68 bin kişi artarak 28 milyon 85 bin kişi olarak tahmin edildi. İstihdam oranı 0,1 puan artarak %46,0 oldu.
Mevsim etkisinden arındırılmış işsiz sayısı bir önceki döneme göre 113 bin kişi artarak 4 milyon 417 bin kişi olarak gerçekleşti. İşsizlik oranı 0,3 puan artarak %13,6 oldu.
Mevsim etkisinden arındırılmış işgücüne katılma oranı 0,2 puan artarak %53,2 olarak gerçekleşti. Ekonomik faaliyete göre istihdam edilenlerin sayısı, tarım sektöründe 23 bin, sanayi sektöründe 4 bin, inşaat sektöründe 14 bin kişi azalırken, hizmet sektöründe 108 bin kişi arttı.
***
Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında takvim etkilerinden arındırılmış ciro endeksi, 2019 yılı Mart ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %20,8 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış toplam ciro endeksi ise bir önceki aya göre %5,5 arttı.
Takvim etkilerinden arındırılmış sanayi ciro endeksi, 2019 yılı Mart ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %25,8 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi ciro endeksi ise bir önceki aya göre %5,3 arttı.
Takvim etkilerinden arındırılmış inşaat ciro endeksi, 2019 yılı Mart ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %16,2 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış inşaat ciro endeksi ise bir önceki aya göre %11,6 arttı.
Takvim etkilerinden arındırılmış ticaret ciro endeksi, 2019 yılı Mart ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %17 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ticaret ciro endeksi ise bir önceki aya göre %5,1 arttı.
Takvim etkilerinden arındırılmış hizmet ciro endeksi, 2019 yılı Mart ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %24,7 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış hizmet ciro endeksi ise bir önceki aya göre %4,2 arttı.
***
Tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (Tarım – ÜFE), 2019 yılı Nisan ayında bir önceki aya göre %1,09, bir önceki yılın Aralık ayına göre %14,44, bir önceki yılın aynı ayına göre %30,75 ve on iki aylık ortalamalara göre %18,12 artış gösterdi.
Bir önceki aya göre değişim; tarım ve avcılık ürünlerinde %1,06, ormancılık ürünlerinde %4,43 artış, balıkçılıkta ise %0,06 azalış gerçekleşti.
Ana gruplarda bir önceki aya göre değişim; tek yıllık bitkisel ürünlerde %1,62, canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerde %0,67 ve çok yıllık bitkisel ürünlerde %0,33 artış gerçekleşti.
Alt tarım gruplarından; çeltik %6,18, koyun ve keçi, canlı; bunların işlenmemiş süt ve yapağıları %1,53, tahıllar, baklagiller ve yağlı tohumlar %1,47 artış, yağlı meyveler %2,07, canlı kümes hayvanları ve yumurtalar %0,91, lifli bitkiler %3,01 azalış gösterdi.
Nisan 2019’da endekste kapsanan 77 maddeden; 3 madde bu ay endekse girerken, 47 maddenin fiyatlarında artış, 18 maddenin fiyatlarında azalış, 9 maddenin fiyatlarında ise değişim olmamıştır.
