Dünyada ve Türkiye’de Kadınlar (2) (Köşe yazısı 09.03.2015 Kayseri Star Haber)

DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ-HİSF KAYSERİ TEMSİLCİSİ
davutgulec@hotmail.com

İstatistiklerle Türkiye’de kadın.
Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) verilerine göre; Türkiye nüfusunun %49,8’ini kadın nüfus oluşturdu. Türkiye nüfusu 77 milyon 695 bin 904. Erkeklerin bunun içindeki rakamı %50,2 yani 38 milyon 984 bin 302, kadınlarınki ise %49,8 yani 38 milyon 711 bin 602.
Türkiye’de 2014 yılında toplam kadın nüfusun %71,3’ü 18 ve daha yukarı yaşta iken bu oran erkek nüfusta %69,9. Kadın nüfus oranı, 65 ve daha yukarı yaşlarda erkek nüfus oranını geçti.
Doğuşta beklenen yaşam süresi, 2013 yılında Türkiye geneli için toplamda 76,3, erkeklerde 73,7 ve kadınlarda 79,4 yıl. Genel olarak kadınlar erkeklerden daha uzun süre yaşıyor.
Ülkemizde, kadınlarda doğuşta beklenen yaşam süresinin en fazla olduğu il 82,2 yıl ile Giresun iken erkeklerde 76,3 yıl ile Karaman. Doğuşta beklenen yaşam süresinin en az olduğu il ise kadınlarda 74 yıl ve erkeklerde 70,2 yıl ile Erzurum.
Türkiye’de 2013 yılında 25 ve daha yukarı yaşta olan ve okuma yazma bilmeyen toplam nüfus oranı %5,7 iken bu oran erkeklerde %1,9, kadınlarda %9,4.
Lise ve dengi okul mezunu olan 25 ve daha yukarı yaştakilerin toplam nüfus içindeki oranı %18,2 iken bu oran erkeklerde %22,2, kadınlarda %14,4. Yüksekokul veya fakülte mezunu olan toplam nüfus oranı %12,9 olup bu oran erkeklerde %15,1 kadınlarda ise %10,7.
Evli çiftlerin yaş farkı incelendiğinde, Türkiye genelinde 2012 yılında resmi nikahla evlenen çiftlerin %75,2’sinde gelinin yaşı damadın yaşından küçük iken, bu oran 2013 yılında %74,9 oldu. Evliliğini 2013 yılında yapmış olan çiftlerin %13,8’inde gelinin yaşı damadın yaşından büyük olup, %8,2’sinde gelin ve damadın yaşları eşit oldu.
Evlenen çiftler arasında damadın yaşının gelinin yaşından 11 yaş ve daha büyük olduğu evliliklerin oranının en yüksek olduğu il, 2013 yılında %12,8 ile Hatay. Damat ve gelinin yaşlarının eşit olduğu evliliklerin en yüksek oranda olduğu il %11,3 ile Karabük. Gelinin yaşının büyük olduğu evliliklerin oranının en yüksek olduğu il ise %21,8 ile Hakkari.
Resmi olarak ilk evliliğini 2013 yılında yapmış olan kadınların ortalama evlenme yaşı 23,6 iken, bu yaş erkeklerde 26,8. İlk evlenme yaşının en yüksek olduğu il, erkeklerde 29,1 ve kadınlarda 26,4 ile Tunceli. İlk evlenme yaşının en düşük olduğu il ise erkeklerde Afyonkarahisar 25, kadınlarda Ağrı ve Yozgat 21,5 illeri.
Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması kapsamında, 2013 yılında evli kadınlara evliliğe kimin karar verdiği sorusu yöneltildi. Kadınların %48,8’i evliliğe eşleriyle birlikte karar verdiklerini, %39,6’sı kadının onayı ile ailelerin kararıyla, %6,9’u ise kadının onayı olmadan ailelerin kararı ile evlilik kararı aldıklarını belirtti.
Sağlık Bakanlığı verilerine göre; 2002 yılında doğum öncesi bakım alan kadın nüfus oranı %70 iken 2013 yılında bu oran %98’e yükseldi. Benzer şekilde sağlık kuruluşlarında gerçekleşen doğumların tüm doğumlar içindeki oranı da artış göstererek 2013 yılında %98 oldu. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması 1. Düzey’e göre bu oranın en düşük olduğu bölgenin 2013 yılında %89 ile Kuzeydoğu Anadolu yani Erzurum, Erzincan, Bayburt, Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan olduğu görüldü.
Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına göre; 2013 yılında, Türkiye’de 15 ve daha yukarı yaştaki nüfus içerisinde istihdam oranı %45,9 olup, bu oran erkeklerde %65,2, kadınlarda ise %27,1 oldu.
Avrupa Birliği üye ülkelerinin istihdam oranı incelendiğinde; 2013 yılında kadın istihdam oranının en yüksek olduğu ülke %72,5 ile İsveç iken en düşük olduğu ülke %39,9 ile Yunanistan. Avrupa Birliği üye ülkelerinin (28 ülke) ortalama kadın istihdam oranı ise %58,8.
Avrupa Birliği üye ülkelerinde 2013 yılında erkek istihdam oranının en yüksek olduğu ülke %78,7 ile Hollanda iken en düşük olduğu ülke %56,5 ile Hırvatistan. Avrupa Birliği üye ülkelerinin (28 ülke)
ortalama erkek istihdam oranı ise %69,4.
İşgücünün önemli bir göstergesi olan işgücüne katılma oranı, 2013 Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına göre Türkiye genelinde %50,8, kadınlarda %30,8, erkeklerde ise %71,5 oldu.
Eğitim durumuna göre işgücüne katılım oranı incelendiğinde, kadınların eğitim seviyesi yükseldikçe işgücüne daha fazla katıldıkları görüldü. Okur-yazar olmayan kadınların işgücüne katılım oranı %17,4, lise altı eğitimli kadınların işgücüne katılım oranı %26,3, lise mezunu kadınların işgücüne katılım oranı %32,1, mesleki veya teknik lise mezunu kadınların işgücüne katılım oranı %39,3 iken yükseköğretim mezunu kadınların işgücüne katılım oranı %72,2 oldu.
Türkiye’de 2014 yılında kamusal alanda üst düzey kadın yönetici oranı 2013 yılına göre önemli bir değişiklik göstermeyerek %9,4 oldu. Kadın hakim oranı %36,9, kadın profesörlerin oranı ise 2013-2014 öğretim yılı için %28,7 oldu. Kadın polis oranı daha önceki yıllara göre önemli bir değişiklik göstermeyerek 2014 yılında da %5,5 oldu.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki kadın milletvekili oranı 1935 yılında %4,5 iken, 79 yıl sonra bu oran %14,4’e yükseldi. Türkiye’de 2014 yılında toplam bakan sayısı 25 olup kadın bakan sayısı 1. Ülke karşılaştırmalarına bakıldığında, 2013 yılında kadın bakan oranının en yüksek olduğu ülkeler; %54,2 ile İsveç ve %50 ile Norveç.
Yaşam Memnuniyeti Araştırması sonuçlarına göre; mutlu olduğunu beyan eden bireylerin oranı 2013 yılında %59 iken 2014 yılında bu oran %56,3’e düştü. Kadınlarda mutluluk oranı 2013 yılında %61,9 iken bu oran 2014 yılında %60,4, erkeklerde ise 2013 yılında %56,1 iken 2014 yılında %52 oldu.
Yaşam Memnuniyeti Araştırması 2014 yılı sonuçlarına göre, kendi geleceklerinden umutlu olduğunu beyan eden bireylerin oranı %73,8 oldu. Kendi geleceklerinden umutlu olan kadınların oranı %74,7 iken erkeklerde bu oran %72,9 oldu.
Yaşam Memnuniyeti Araştırması 2014 yılı sonuçlarına göre, kendilerini en çok ailelerinin mutlu ettiğini ifade edenlerin oranı %73,3 olurken, bu oran kadınlarda %69,3 erkeklerde %77,3 oldu. Kadınları ailelerinden sonra en fazla, sırasıyla; %18,5 ile çocukları, %5,3 ile eşleri ve %2,2 ile anne/babaları mutlu etti. Erkekleri ise ailelerinden sonra en fazla, sırasıyla; %8 ile çocukları, %4,5 ile eşleri ve %4 ile anne/babaları mutlu etti.
Kadınları ve erkekleri 2014 yılında en çok sağlıklı olmak mutlu etti. Kendisini en çok sağlıklı olmanın mutlu ettiğini ifade eden kadınların oranı %73,4 iken bu oran erkeklerde %63,9 oldu. Kadınları sağlıktan sonra en fazla %16,8 ile sevgi, %5 ile başarı ve %2,8 ile para mutlu etti. Erkekleri ise sağlıktan sonra en fazla %13,9 ile sevgi, %12,2 ile başarı ve %5,8 ile para mutlu etti.
Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2013 yılı sonuçlarına göre, kadınların toplumsal cinsiyet rollerine yönelik tutumları incelendiğinde; kadınların %75,2’si “yemek, bulaşık, çamaşır, ütü ve temizlik gibi ev işlerini erkekler de yapmalıdır” ifadesine, %75’i “kadınlar siyasette daha çok yer almalıdır” ifadesine, %52’si “küçük çocuğu olan kadınlar çalışmamalıdır” ifadesine katıldıklarını belirtti.
Kadınların %10,1’i “ailede önemli kararlar sadece ailenin erkekleri tarafından alınmalıdır” ifadesine katıldıklarını belirtirken %9,7’si ise “erkek çocuğun eğitimli olması kız çocuğun eğitimli olmasından her zaman daha iyidir” ifadesine katıldıklarını belirtti.