Deniz taşımacılığı-terör-IPSK kod (Köşe yazısı 17.06.2019 Kayseri Star Haber Gazetesi)
DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ
davutgulec@hotmail.com
Tüm Dünyada en çok konuşulan konulardan biri, yine gündemden eksik olmayan deniz taşımacılığı ve terör.
Liman Tesisi Güvenlik sorumlusu Av. Alp Aslan ve Adli Tıp Uzmanı Prof.Dr. İ. Hamit Hancı yine güncel bu konuyu geniş ele aldı. Aslan ve Hancı’nın bu konudaki yazısı şöyle.
Deniz taşımacılığı hava yoluna göre 14, karayoluna göre 7, demiryoluna göre 3,5 kat daha ucuz olması nedeniyle dünyada en çok tercih edilen ulaşım şeklidir. Dünya ticaretinin ithal ve ihraç yüklerinin % 75’i deniz yoluyla taşınmakta olup dünyada, denizyoluyla gerçekleştirilen uluslararası ticaret hacmi, her geçen gün süratle artmaktadır.
Deniz Ticareti İstatistiklerine göre dünya deniz ticaret hacmi 9 milyar tona ve parasal değer bakımından dünya deniz ticareti 9 trilyon $’lık bir büyüklüğe ulaşmıştır.
Ülkemizde 8,333km’lik uzunlukta kıyı şeridi bulunmaktadır. Bu durum 3 tarafı denizle çevrili ülkemizi deniz ticareti açısından önemli kılmaktadır.
Deniz Ticaretinin dünyada öneminin artması terör saldırılarının da hedefi haline gelmesine neden olmaktadır.
USS Cole isimli ABD savaş gemisi 8 Ağustos 2000 tarihinde, Irak’a karşı BM yaptırımları uygulamak üzere ABD öncülüğünde düzenlenen operasyona katılmak için İran Körfezine doğru yola çıkmış, 9 Ekim 2000 tarihinde Süveyş Kanalından geçerek Aden Körfezine girmiş ve yakıt ikmali için Yemen’de demirlemiştir. 12 Ekim 2000 tarihinde patlayıcı dolu küçük bir teknenin geminin yanında infilak etmesi neticesinde gemide 12 m’lik bir delik meydana gelmiş ve USS Cole’un mürettebatından 16 kişi ölmüş 39 kişi de yaralanmıştır. Bunu bir dizi tanker saldırısı ve İsrail’in Aşdod Limanı saldırısı izlemiştir.
Dünyada terör saldırılarının boyutunu değiştiren ve terörün yeniden tanımlanarak karşı tedbirlerinyeniden düzenlenmesine neden olan 11 Eylül 2001 tarihindeki ABD’de meydana gelen saldırının ardından 2. saldırının denizden geleceği ve bunun etkilerinin 11 Eylül saldırısından daha büyük olacağı BM’de belirtilmiştir.
Uluslar arası Deniclik Örgütü (IMO) Genel Kurulu tarafından bu konuda alınabilecek tedbirlere ilişkin çalışma yapması amacıyla Deniz Güvenlik Komitesi (MSC) yetkilendirilmiştir.
Bu toplantılar sonrasında gemilerin ve liman tesislerinin güvenliğine yönelik yeni tedbirleri içeren ISPS Kod oluşturulmuştur: International (Uluslararası), Ship and (Gemi ve), Port Facility (Liman), Security (Güvenlik), Code (Kodu).
Uluslararası seferle iştigal eden, yüksek hızlı yolcu tekneleri dahil tüm yolcu gemileri ,
Uluslararası seferle iştigal eden, 500 groston ve üzerindeki yüksek hızlı tekneler de dahil tüm yük gemileri,
Uluslararası seferle iştigal eden, mobil deniz sondaj birimleri,
Uluslararası seferle iştigal eden gemilere hizmet veren liman tesisleri,
ISPS Kod kapsamına girmektedir.
Ulaştırma mevzuatımızda ISPS Kod ve Uygulama Yönetmeliği Kapsamındaki Liman Tesisleri aşağıda belirtilen yükümlülükleri yerine getirmek zorundadır:
ISPS Koda tabi her liman tesisi, İdare tarafından belirlenen kriterler çerçevesinde bir LTGS (Liman Tesisi Güvenlik Sorumlusu) atayarak İdare’ye onaylatır.
ISPS Koda tabi her liman tesisi, ISPS Kod Bölüm B hükümleri dikkate alınarak ve ISPS Kod Bölüm A hükümlerine uygun olarak, LTGD (Liman Tesisi Güvenlik Değerlendirmesi) yapılmasını sağlar ve İdare’ye onaylatır.
ISPS Koda tabi her liman tesisi, onaylanmış LTGD (Liman Tesisi Güvenlik Değerlendirmesi) çerçevesinde ve LTGS’nin (Liman Tesisi Güvenlik Sorumlusu) sorumluluğunda LTGP (Liman Tesisi Güvenlik Planı) hazırlayarak İdare’ye onaylatır ve İdare’nin belirleyeceği esaslar çerçevesinde uygulanmasını sağlar.
LTGP’si (Liman Tesisi Güvenlik Planı) İDARE tarafından onaylanan limanlara, 5 yılı geçmemek şartıyla her yıl periyodik denetimleri yapılmak suretiyle Liman Tesisi Güvenlik Sertifikası düzenlenir. Beş yıllık sürenin sonunda Sertifikanın yenilenmesi için liman tesislerinin LTGD’yi (Liman Tesisi Güvenlik Değerlendirmesi) yeniden yaptırması gerekir.
İdare tarafından yapılan denetimler neticesinde ISPS Kod hükümlerini yerine getirmediği anlaşılan liman tesislerinde uluslararası gemi trafiğine izin verilmez.
ISPS Kod ve Uygulama Yönetmeliğine uygun olarak yılda 4 kez Talim, 1 kez ISPS Kod Eğitimi, 1 kez geniş çaplı Tatbikat yapılması sağlanır.
Türkiye’de toplam ISPS Koda tabi 177 Adet Liman Tesisi bulunmaktadır. Yukarıda sayılan faaliyetleri yürütme yeterliliği (Tanınmış Güvenlik Organizasyonu – RSO) anlamında bu limanlardan;
Kendisi bizzat Tanınmış Güvenlik Organizasyonu (RSO) olan Liman Tesisi: 9 Adet,
RSO Hizmeti Satın Alan Liman Tesisi: 168 Adettir.
Ülkemizin denizden gelebilecek teröre karşı korunması için alınabilecek başlıca önlemler şunlardır:
Denizlerimizin, denizcilerimizin ve gemilerimizin de kara ülkemiz kadar tehdite açık olduğunun bilincinde olunmalıdır,
Bu bilinç ile denizcilerimizi, limanlarımızı ve gemilerimizi her türlü simetrik ve asimetrik terör tehditlerine karşı koruyacak tedbirler alınmalı ve geliştirmelidir,
Limanlarımızın kritik altyapılar olduğunun bilincinde olarak, ISPS Kod yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirmeleri sağlanmalıdır, gerekli Liman Tesisi Güvenlik Planları güncellemeleri gecikmeksizin yapılmalıdır.
Gemilerimizin ve Limanlarımızın terör, sabotaj, KBRN, sualtı ve hava drone saldırısı, siber savunma vb. güncel tehditlere karşı yerli ve milli karşı terör kabilyetleri sağlanmalı, mevzuat oluşturulmalıdır.
Gemilerimizin ISPS Kod kapsamında fiziki olarak daha iyi korunmaları için kolluk mevzuatı deniz ticaret hukuku kapsamında yeniden düzenlenmeli, “deniz koruculuğu” kurulmalıdır.
