AMSTERDAM’DAKİ EŞCİNSELLER ŞENLİĞİ TÜM DÜNYADA İLGİYLE İZLENDİ
Tarihin derinliklerinden Amsterdam kanallarındaki eşcinsellik yolculuğuna…
“Onur Yürüyüşü” olarak adlandırılan şenliği Amsterdam Belediye Başkanı tüm dünyaya anlatırken, Utrecht Belediye Başkanı bayan Sharon Dijksma, eşcinsellerin botunda yer aldı.
İlhan KARAÇAY yazdı:
Amsterdam’da dün düzenlenen Prime Parade, sadece Hollanda’nın değil, tüm dünyanın dikkatini bir kez daha bu özgürlükler ülkesine çevirdi. Renklerin, ifadelerin ve farklılıkların coşkulu bir sel gibi aktığı bu şenlik, bazı çevrelerde eleştiriyle, bazı kesimlerde ise alkışlarla karşılandı. Ama bir gerçek var: Bu tür etkinlikler artık yalnızca bir “onur yürüyüşü” değil; bir tarihsel mücadelenin ve evrensel bir varoluşun kamusal izdüşümüdür.
Pride Canal Parade 2025 Bootfeest – Smidtje Luxury Cruises
EŞCİNSELLİĞİN TARİHSEL ARKA PLANI
Eşcinsellik, insanlık tarihi kadar eski bir olgudur. Antik Yunan’da erkekler arası aşk neredeyse idealize edilirken, Roma’da daha çok statüye göre şekillenen ilişkiler mevcuttu.
Çin’de, Osmanlı’da, Hindistan’da ve Afrika toplumlarında da aynı cinsiyetten aşk ve ilişki örnekleri mevcuttur. Ne var ki, özellikle tek tanrılı dinlerin yayılmasıyla birlikte bu durum hem ahlaki hem hukuki açıdan baskılanmaya başlandı.
Orta Çağ boyunca Avrupa’da eşcinsel ilişkiler “günah” ve “suç” sayılarak ağır cezalara çarptırıldı. 19’uncu yüzyılda bile, Britanya’da Oscar Wilde gibi büyük sanatçılar, eşcinsel oldukları için mahkum edildi. Eşcinsellik uzun süre “hastalık” olarak tanımlandı; ne zaman ki bilimsel ve toplumsal bilinç gelişti, bu anlayış da kırılmaya başladı.
DÜNYADA DEĞİŞEN RÜZGARLAR
20’nci yüzyılın ortalarında, ABD’deki Stonewall Direnişi (1969), modern eşcinsel hakları hareketinin sembolü oldu. Bu direniş, yıllarca marjinalleştirilen bireylerin artık susmayacaklarının ilanıydı. Sonrasında Almanya, Kanada, İspanya gibi ülkelerde eşcinsellere tanınan haklar genişledi, evlilik ve evlat edinme hakları verildi. UNESCO’dan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne kadar birçok uluslararası yapı bu sürece destek sundu.
HOLLANDA: ÖZGÜRLÜĞÜN BAYRAKTARI
Hollanda, eşcinsel hakları konusunda adeta bir öncü ülke konumunda. 2001 yılında, dünyada eşcinsel evliliği yasallaştıran ilk ülke olarak tarihe geçti. Başta Amsterdam olmak üzere birçok kentte LGBTQ+ bireyler, yaşamın her alanında görünür ve güvencede olabildiler. Prime Parade gibi etkinlikler de bunun doğal bir yansıması hâline geldi. Sadece eğlence değil; kimlik, mücadele ve barışın da kutlaması oldu.
Bu yılki Prime Parade’de sadece yerel halk değil, dünyanın dört bir yanından gelen insanlar vardı. Kimileri bu etkinliği desteklemek, kimileri sadece gözlemlemek, kimileri ise protesto etmek için oradaydı. Ama hepsi bir aradaydı.
AMSTERDAM KANALLARINDA RENKLERİN VE ÖZGÜRLÜĞÜN GÖSTERİSİ
Boot huren voor Pride 2025? | Amsterdam Boat Experience
Amsterdam yine yaptı yapacağını… Her yıl ağustos ayında düzenlenen Prime Parade, bu yıl da Hollanda’nın sadece renklerini değil, özgürlük anlayışını da tüm dünyaya haykırdı. Yüz binlerce kişi, şehrin ikonik kanallarını çevreleyen kıyılarda yerini aldı. Gökyüzü açık, kalpler cesurdu.
Kanallar üzerinde süzülen yüzlerce bot, yalnızca müziğin ve dansın değil, aynı zamanda varoluşun, eşitliğin ve ifade özgürlüğünün taşıyıcısıydı. Botların her biri farklı temalarla süslenmişti: kimi aşka, kimi aileye, kimi ise mücadeleye gönderme yapıyordu. Kimi botlarda ise polis, sağlık çalışanları, askerler ve hatta din adamları bile yer aldı. Her biri, çeşitliliğin bir parçası olduğunu anlatmaya gelmişti.
Etkinliğin açılış konuşmasını yapan Amsterdam Belediye Başkanı Femke Halsema , şu sözlerle damga vurdu:
“Amsterdam, bugün yalnızca bir şenlik değil, bir ilke gösteriyor: Özgürlük, sınır tanımaz. Kimin kimi sevdiği, nasıl giyindiği ya da ne hissettiği üzerinden yargılanmadığı bir toplumun mümkün olduğunu gösteriyoruz. Bu, sadece bir kutlama değil, bir çağrıdır: Herkes için eşitlik!”
Sadece Amsterdam değil… Hollanda’nın diğer kentlerinden de çok sayıda destek geldi. Özellikle dikkat çeken bir detay: Utrecht Belediye Başkanı Sharon Dijksma (üstteki fotoğraf), festivale bireysel olarak katılarak, bir bottaki eşcinsel katılımcılarla birlikte yürüyüşe destek verdi. Bu tür sembolik katılımlar, Hollanda siyasetinin LGBTQ+ haklarına ne denli sahip çıktığını açıkça ortaya koyuyor.
GEÇMİŞ YILLARDAN BUGÜNE
Prime Parade, önceki yıllarda da dikkat çekici anlara sahne oldu. 2019 yılında Amsterdam Emniyeti, özel olarak süslenmiş bir polis botuyla yürüyüşe katılmış ve “Herkes Güvende Olmalı” sloganıyla alkış toplamıştı. 2023 yılında ise Hollanda Ordusu ilk kez resmî üniformalarla botta yer almış, “Güçlü Olan Korur” temasıyla LGBTQ+ bireylerin savunulması gerektiğini vurgulamıştı.
Bu yılki Prime Parade ise gerek katılım, gerekse semboller bakımından, bugüne kadarki en güçlü katılım olarak değerlendiriliyor. Özellikle Orta ve Doğu Avrupa’dan gelen aktivistlerin taşındığı pankartlar, Hollanda’nın ne kadar ilham verici bir örnek olduğunu gözler önüne serdi.
TÜRKİYE’DEKİ DURUM
Taksim’deki Onur Yürüyüşü’ne polis müdahalesi | 350’den fazla kişi gözaltına alındı
Türkiye’de ise tablo daha karmaşık. 2000’li yılların başında İstanbul ve Ankara’daki Onur Yürüyüşleri görece özgür ortamda yapılırken, son yıllarda ciddi yasaklamalar ve müdahaleler yaşandı. Birçok kişi için bu yürüyüşler, “ahlaksızlık” olarak görülürken, bir diğer kesim içinse “ifade özgürlüğü” ve “insan hakkı”dır.
Bir gazeteci olarak ben, olgulara ideolojik gözlükle değil, tarih ve toplum bilinciyle bakmayı tercih ederim. Elbette herkesin yaşam tarzına saygı duyulması gerekir ama bu saygı, karşıt görüşlerin de ifade edilmesine olanak tanıyan bir anlayışla beslenmelidir.
RENKLERDEN KORKULMAMALI
Her yürüyüşümüz onur yürüyüşü
Bu tür etkinlikler yalnızca bir kimlik beyanı değil, insanlık tarihine tutulmuş bir aynadır. Farklılıklar, korkulacak değil, anlaşılması gereken zenginliklerdir. Prime Parade gibi etkinliklerin, sadece eşcinselliği değil, insanlık tarihinin bir kesitini temsil ettiğini fark etmemiz gerekiyor. Kim olduğumuzu, neyi savunduğumuzu, neye karşı çıktığımızı belirlerken, bilgiyle, empatiyle ve tarih bilinciyle hareket etmek zorundayız. Çünkü farklılıklar, bizi bölen değil, zenginleştiren unsurlar olabilir. Yeter ki onları anlamaya çalışalım.
