Alerji ve gıda zehirlenmesi..(Köşe yazısı 15.06.2017 Kayseri Star Haber Gazetesi)
DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ
davutgulec@hotmail.com
Son yıllarda ‘alerji ve zehirlenme’ olaylarını sık duymaya başladık. Hormonlu, genetiği oynanmış, ilaçlı, bozuk, katkılı, aşılı gibi gıdalar konusunda da ilginç araştırmalarda yapılıyor.
Son bilimsel bir çalışmaya göre, gıda alerjisi vakaları artıyor. Özellikle Asyalı kadınların yer aldığı grupta gıda intoleransı gelmiş geçmiş en yüksek seviyeye çıktı…
Journal of Allergy and Clinical Immunology dergisinde ve Gıda Hattı’nda yayınlanan araştırma, gıda alerjilerinin ne kadar yaygın olduğunu gösterdi. Çalışmaya göre en yaygın alerji nedeni, kabuklu deniz ürünleri. Bunu meyve ve sebzeler, süt ürünleri ve yer fıstığı takip ediyor.
Çalışma ekibi önceki araştırmalara benzer şekilde, farkındalığın arttığını ve bunun cinsiyetler arasındaki farkı açıklayabilecek bir detay olduğunu söyledi.
Araştırma ekibinin başında, ABD’de Brigham and Women’s Hastanesi’nde görev yapan Dr. Li Zhou vardı. Dr. Li Zhou, “Yeni araştırmalara göre gıda alerjisi görülme sıklığı artıyor. Geride bıraktığımız 10 yıllık dönemde gıda alerjisiyle bağlantılı hastaneye kaldırılma vakalarının arttığı görüldü. Buna karşın, birçok araştırmanın telefon anketlerine dayandığı ve belirli bir gıda alerjeni veya alerjen grubuna odaklandığı unutulmamalı”.
Avrupa Alerji ve Klinik İmmunoloji Akademisi’ne (EAACI) göre 17 milyona yakın Avrupalı gıda alerjisi yaşıyor. Bu bireylerin 3,5 milyonu 25 yaşın altında. Alerjik hastaların %60’ının kadın olduğunu belirleyen akademiye göre, bunun nedeni biyolojik ve fizyolojik etmenler.
Bir hipoteze göre, kadınlarda fazla olan östrojen hormonu, kadınların bağışıklık sistemini etkileyen hastalıklara karşı daha hassas olmasına neden oluyor.
Dr. Zhou ve diğer araştırmacılar, 2000-2013 yılları arasında 2,7 milyon hastadan alınan alerji verilerini incelemeye aldı.
Daha sonra bireyler cinsiyete, ırka/etnik gruba ve alerjen gruba göre kategorize edildi. Toplamda, 97,482 hastada (%3,6), bir veya daha fazla gıda alerjisi veya intoleransı tanımlandı.
Gıda alerjisi ve intoleransının kadınlarda (%4,2 ve %2,9) ve Asyalılarda (%4,3 ve %3,6) daha yüksek olduğu belirlendi. Gıda alerjisine neden olan en yaygın grupların kabuklu deniz ürünleri (%0,9), meyve ve sebze (%0,7), süt ürünleri (%0,5) ve yer fıstığı (%0,5) olduğu belirlendi.
Havaların ısınmasıyla birlikte gıda zehirlenmesi vakaları artıyor. Özellikle çocukları bu tehlikeden korumak için ne gibi önlemler alınabilir?
Havaların ısınmasıyla birlikte gıda zehirlenmesi vakalarının görülme sıklığıda arttı. Açıkta satılan gıdalar, çiğ etler, iyi yıkanmayan sebze ve meyveler özellikle çocukların mide ve bağırsak sağlığını tehdit ediyor. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Sami Akbuğa, yiyeceklerin görüntüsü, kokusu ve tadında değişiklik olmasa da dikkatli tüketilmesini ve yenilmesini önerdi.
Hem yetişkinlerde hem de çocuklarda görülen gıda zehirlenmeleri genellikle birden çok kişiyi etkiliyor. Bu sebeple mikrobik ishalin diğer nedenlerinden daha dikkat çekici bir tablo. Gıda zehirlenmeleri, bakteriler veya toksinlerle bulaşma olmuş yiyecek veya içeceklerin tüketilmesi sonucunda meydana gelir. Çok sık olmamakla birlikte gıda zehirlenmelerine kimyasal kaynaklı toksinler veya böcek ilaçları da neden olabiliyor.
Yiyecek veya içeceklerde bakteri ürediğini anlamak çoğu zaman zordur. Görüntü, koku ve tatta herhangi bir değişiklik olmaksızın bakteri üremiş olabilir. İyi pişmemiş, iyi yıkanmamış veya mikrobu taşıyan ve gıdayı hazırlarken hijyen kurallarına uymayan kişilerin ellerinden hazırlanmış yiyecekler nedeniyle bulaşma sık olur. Gıda zehirlenmesinin en yaygın nedenleri; çiğ kümes hayvanları, pastorize edilmemiş süt, kırmızı et ve arıtılmamış su aracılığı ile bulaşan Kampilobakter mikrobu. Salmonella pastorize edilmemiş sütten, yumurta ve çiğ yumurta ürünlerinden, çiğ etten ve kümes hayvanlarından bulaşır.
Bazı bakteriler gerekli nem, beslenme, sıcaklık ve zaman koşulları oluştuğunda milyonlarca sayıda üreyebilir. Gıdanın içerisindeki bakteri sayısı arttıkça, enfeksiyon ve hastalık riski de aynı oranda artar. Sıklıkla karşılaşılan bakteri türleri; Kampilobakter, E. Koli ve Salmonella olarak sıralanabilir. Gıda zehirlenmesine neden olan mikrobun tipine göre kuluçka süreleri farklılaşır.
Ayrıca yine mikrobun tipine bağlı olarak, belirtiler 30 dakika ile 12-48 saat içinde meydana gelebilir. Gıda zehirlenmesi semptomları genellikle 1-3 gün sürer. Bununla birlikte bakterinin türüne, enfeksiyonun şiddetine ve ek hastalık durumunun olup olmamasına göre bir haftaya kadar da devam edebilir. Gıda zehirlenmesinin belirtileri; sindirim sistemini iltihabından kaynaklanan kusma, karın ağrısı ve ishal. Bunlarla birlikte sebebe bağlı olarak ateş ve üşüme, kanlı dışkılama, dehidrasyon yani sıvı kaybı, kas ağrıları, halsizlik ve bitkinlik görülebiliyor. Gıda zehirlenmesi nadiren sinir sistemine de zarar verebilir.
Gıda zehirlenmesi tanısı, aynı gıdadan tüketmiş kişilerin benzer hastalık bulguları göstermesi sonucunda konulabilmektedir. Sıvı kaybı, ateş ve kanlı dışkı olması ve laboratuvar testleri, tanıda yardımcı olmaktadır. Olası zehirlenme oluşturmuş gıda üzerinde yapılacak inceleme, mikrobik durumlar için, mikrobun tipinin anlaşılması ve tedavinin kişiye özel planlanması açısından önem taşımaktadır. Tedavi her hastanın durumuna göre ayrı ayrı planlanmaktadır.
Çocukları gıda zehirlenmelerinden korumak için:
Çocuklar kişisel hijyen kuralları konusunda bilgilendirilmeli ve bu kurallara uymaları sağlanmalı.
Hem yetişkinler hem de çocukların tüketeceği sebze ve meyveler iyice yıkanmalı.
Çocuklara verilecek çiğ gıdaların mikrobik kirlenme olasılığı gözden geçirilmeli.
Yaz mevsiminde özellikle açıkta satılan dondurma gibi gıdaların tehlikeli olabileceği konusunda çocuklara bilgi verilmeli.
Okula veya kreşe giden çocuklar hijyen kurallarına en yüksek düzeyde özen göstermeli ve mikroplar ile ilgili temel bilgiler için düzenli eğitimler almalı.
