Fırsatçılar ‘ödüllük’, üretici ve tüketici ‘cezalık’ (Köşe yazısı-2.12.2014 Kayseri Star haber)

DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ-HİSF KAYSERİ TEMSİLCİSİ
Tarihte söylenmiş ne güzel bir söz var.
‘Bu topraklar kadar hain ve fırsatçı yetiştiren başka bir ülke yok’ diye.
Ramazan fırsatçıları ayrı
Kriz fırsatçıları apayrı
Hastalık, mikrop fırsatçıları ile krizi çıkartanlar daha bir başka.
Bu ülkede insanlar birbirinden korkar, karnını nasıl ve hangi gıdalar, sebze-meyve ile doyuracağını bilemez hale geldi.
Hangisi günah, hangisi ayıp, hangisi yasak belli değil.
Adamını bulan üretici ve tüketiciyi eziyor. Fırsatçı her dönemde ‘ödüllük’
Kayseri yıllardır, sebze-meyve konusunda üçüncü sınıf mala birinci sınıf fiyatı ödüyor. Ortada sahibi yok. Denetleyeni hiç yok. Fırsatçı ile ortak çalışır gibi. En lüksüne de gitseniz, en kötüsüne de gitseniz marketlerinde fiyatlar hem uçuyor hem satılanlar nerdeyse dökülüyor.
Son günlerde Türkiye gündemine oturan ‘Zehirli ayakkabılar’ gibi.
Sanki insan kaçakları gibi bilinmeyen yerden girdi. Birileri vurgunu yaptı. İnsanları zehirledi. Cebi-kasası para doldu. Birileri de buna siyasetçisi, memuru ile göz yumdu.
Aynen Kayseri piyasasındaki meyve-sebze ve fiyatları gibi.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, üretici ile market fiyatları arasındaki farkın, mandalina ve maydanozda 6,4 kata ulaştığına dikkat çekti. ‘Üreticide 30 kuruş olan mandalinayı tüketici 1 lira 92 kuruşa, 13 kuruş olan maydanozu 80 kuruşa alabiliyor” dedi.
Hem üreticinin hem de tüketicinin zarar görmemesi için acilen üretici ve tüketici fiyatları arasındaki makasın daraltılmasını önerdi. Bu konuda yapılacak çalışmalara katkı sağlamak istediklerini bildirdi.
Üreticiden tüketiciye, halkın tamamını yakından ilgilendiren gıda fiyatlarındaki değişimleri takip etmeye ve kamuoyunu doğru bilgilendirmeyi amaçladıklarını a tekrarladı. .
TZOB verilerine göre; Kasım ayında, üretici ve market arasındaki fiyat farkı en fazla mandalinada yüzde 538,89, maydanozda yüzde 537,33. Bunu yüzde 456,89 ile ıspanak, yüzde 434,79 ile portakal, yüzde 332,67 ile kuru incir, yüzde 316,50 ile marul izliyor. Lahanada yüzde 276,51, sivri biberde yüzde 252,69, limonda yüzde 226,54, havuçta yüzde 213,54, salatalıkta yüzde 205,62, karnabaharda yüzde 203,10, pırasada yüzde 201,26 üretici market fiyat farkı var. Bu fark, domateste yüzde 167,04, elmada yüzde 154,37, patateste yüzde 152,22, kabakta yüzde 146, 03, patlıcanda yüzde 131,44, yeşil fasulyede yüzde 114,87, yeşil soğanda yüzde 91,77.
Fiyat farkı baklagillerden kuru fasulyede yüzde 205,11, nohutta yüzde 198,83, kırmızı mercimekte yüzde 108,84, yeşil mercimekte yüzde 90,04, kurutulmuş ürünlerden kuru incirde yüzde 332,67, kuru üzümde yüzde 212,20, kuru kayısıda yüzde 183,91, hayvansal ürünlerden sütte yüzde 173,91, kuzu etinde yüzde 78,76, dana etinde yüzde 60,74,pirinçte yüzde 167,24.
Üreticide 30 kuruş olan mandalinayı tüketici 1 lira 92 kuruşa, 13 kuruş olan maydanozu 80 kuruşa alabiliyor. Üretici narenciyede pazarlama sorunu yaşarken, tüketicinin bu kadar fiyat farkıyla, pahalı ürün tüketmesini anlamak mümkün değil. Yine üreticide 45 kuruş olan ıspanak 2 lira 51 kuruşa, 42 kuruş olan portakal 2 lira 25 kuruşa, 5 lira 5 kuruş olan kuru incir 23 lira 80 kuruşa, adedi 50 kuruş olan marulun 2 lira 8 kuruşa markette tüketiciye satılıyor.
Bu kadar fiyat farkı oluşmasının mantıklı hiçbir açıklaması yok. Tarla ile market arasında herkes sorumlu davranmalı. Bu durum böyle devam etmez.Çiftçi zararına satarken, üreticinin çiftçinin sattığının 5-6 katına mal almasını hangi siyasetçi, belediye başkanı, devletin görevlisi açıklayabilir.
Kasım ayında market fiyatlarında süt fiyatlarında ve piyasaya yeni giren portakal fiyatında değişim yok. Geçen ay fiyatları düşenlere bakılırsa; mandalinadaki düşüşü yüzde 17,75 ile karnabahar, yüzde 16,35 ile limon, yüzde 13,10 ile yeşil soğan, yüzde 10,75 ile marul, yüzde 10,16 ile kırmızı mercimek, yüzde 10,11 elma, ayçiçeği yağında yüzde 7,03, kuru soğanda yüzde 6,80, pırasada yüzde 5,33, kuzu etinde yüzde 4,76, pirinçte yüzde 4,55, tavuk etinde yüzde 3,99, yeşil mercimekte yüzde 2,45, kuru kayısıda yüzde 2,10, yumurtada yüzde 2,05, mısırözü yağında yüzde 1,78, kuru üzümde yüzde 1,76, kuru fasulyede yüzde 1,35, ıspanakta yüzde 1,18 olarak kayıtlara geçti.
Markette en fazla fiyat artışı yüzde 49,81 ile salatalıkta. Bunu yüzde 25,58 ile kuru incir, yüzde 20,64 ile kabak, yüzde 15,11 ile maydanoz, yüzde 11,69 ile patlıcan, yüzde 8,04 ile lahana, yüzde 7,25 ile fındık, yüzde 6,89 ile yeşil fasulye, yüzde 5,58 ile patates, yüzde 5,41 ile Antep fıstığı, yüzde 3,54 ile havuç, yüzde 2,94 ile nohut, yüzde 2,27 ile sivri biber, yüzde 2,01 ile domates, yüzde 1,95 ile zeytinyağı, yüzde 0,69 ile dana eti, yüzde 0,06 ile toz şeker izliyor.
Kasım ayında üretici fiyatları yüzde 40 gerileyen mandalinayı yüzde 15,49 ile limon, yüzde 15,38 ile kuru kayısı, yüzde 10 ile patates, yüzde 9,30 ile elma, yüzde 9,28 ile karnabahar, yüzde 5,17 ile pirinç, yüzde 5,08 ile kuru soğan, yüzde 4,41 ile Antep fıstığı, yüzde 1,75 ile kuru üzüm, yüzde 1,72 ile kuzu eti, yüzde 1,70 ile dana eti takip ediyor.
Üreticide en fazla fiyat artışı, markette olduğu gibi salatalıkta meydana geldi. Kasım ayı üretici fiyatı yüzde 86,21 artan salatalığı fiyat artışında, yüzde 40,85 ile patlıcan, yüzde 19,21 ile yeşil fasulye, yüzde 18,71 ile kabak, yüzde 10 ile kuru incir, yüzde 8,55 ile lahana, yüzde 5,81 ile sivribiber, 3,99 ile domates, yüzde 3,90 ile zeytinyağı, yüzde 3,05 ile ıspanak, yüzde 2,40 ile havuç, yüzde 0,55 ile fındık izledi.
Piyasada yaşanan bu yığılmayla birlikte mandalinanın kilogram başına üretici fiyatı 50 kuruştan 30 kuruşa geriledi. Limonda ise hasat dönemi olmasının yanı sıra, limon talebinde olan yavaşlama nedeniyle fiyatlar düştü. Salatalık, yeşil fasulye, sivri biber, kabak, patlıcan, domates gibi ürünlerde mevsim itibariyle arz örtü altından sağlanıyor. Hasat edilen ürün miktarındaki dönemsel azalma nedeniyle fiyatlar arttı. Patates ve kuru kayısıda talepteki daralmaya bağlı olarak fiyatlar geriledi.
Ispanak, lahana, havuç gibi kışlık sebzelerde içinde bulunduğumuz dönemde talebin iyi olmasıyla birlikte fiyatlar bir miktar artış gösterdi. Karnabaharda bir önceki yıla göre üretimde yüzde 3 oranında artış oldu. Üretim miktarında görülen artışın yanı sıra hasadın bugünlerde yoğunlaşması piyasalarda fiyatların gerilemesine neden oldu. Kuru incirde üreticinin elindeki ürünün azalmasına bağlı olarak fiyatlar bir miktar artış gösterdi.
Rakamlar, üretici ve tüketici fiyatları ile fırsatçıların rakamları ortada.
Bu ülkede kim görevini tam yaptığını iddia ediyorsa, bu fırsatçılara kimin prim verdiğini de onlara sormak gerekir.