Fiyat endeksleri…(Köşe yazısı 10.05.2020 Kayseri Star Haber Gazetesi)
DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ
davutgulec@hotmail.com
Bugün Türkiye İstatistik Kurumu Kayseri Bölge Müdürlüğünden aldığım son bazı fiyat endeksleri ile ilgili son rakamları size aktaracağım.
***
Tüketici Fiyat Endeksi
Ülkemizde TÜFE’de (2003=100) 2020 yılı Nisan ayında bir önceki aya göre %0,85, bir önceki yılın Aralık ayına göre %3,16, bir önceki yılın aynı ayına göre %10,94 ve on iki aylık ortalamalara göre %12,66 artış gerçekleşti.
Ana harcama grupları itibarıyla 2020 yılı Nisan ayında azalış gösteren diğer gruplar ise %1,23 ile haberleşme, %0,67 ile eğlence ve kültür ve %0,32 ile konut oldu. Buna karşılık, ana harcama grupları itibarıyla 2020 yılı Nisan ayında artışın yüksek olduğu gruplar sırasıyla, %4,66 ile çeşitli mal ve hizmetler, %4,08 ile giyim ve ayakkabı ve %2,53 ile gıda ve alkolsüz içecekler oldu.
Bir önceki yılın aynı ayına göre artışın düşük olduğu diğer ana gruplar sırasıyla, %4,90 ile giyim ve ayakkabı, %4,91 ile eğlence ve kültür ve %5,54 ile ulaştırma oldu. Buna karşılık, bir önceki yılın aynı ayına göre artışın yüksek olduğu ana gruplar ise sırasıyla, %31,32 ile alkollü içecekler ve tütün, %20,34 ile çeşitli mal ve hizmetler ve %14,52 ile konut oldu.
Ülkemizde 2020 yılı Nisan ayında bir önceki aya göre fiyatı en çok artan seçilmiş maddeler değişim oranlarıyla birlikte sırasıyla % 46,18 ile sarımsak, % 37,5 ile kuru soğan, % 31,02 ile patates, % 30,45 ile kivi olurken; en çok düşüş gösteren seçilmiş maddeler değişim oranlarıyla birlikte sırasıyla % 43,57 ile patlıcan ve % 36,99 ile salatalık oldu.
Kayseri, Sivas ve Yozgat bölgesinde 2020 Nisan ayında Tüketici Fiyatları Endeksi’nde bir önceki aya göre % 0,12 artış, bir önceki yılın aralık ayına göre % 2,94 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre % 11,34 artış ve on iki aylık ortalamalara göre ise % 13,16 artış gerçekleşmiştir.
Ana harcama grupları itibariyle 2020 Nisan ayında endekste yer alan gruplardan en fazla artış gösteren grup % 5,92 ile çeşitli mal ve hizmetler olurken, bunu % 2,62 ile giyim ve ayakkabı, % 1,79 ile gıda ve alkolsüz içecekler ve % 1,7 ile mobilya, ev aletleri ve ev bakim hizmetleri takip etti. En çok düşüş olan grup ise % 3,74 ile ulaştırma oldu.
2020 Nisan ayında bir önceki aya göre fiyatı en çok artan seçilmiş maddeler değişim oranlarıyla birlikte sırasıyla % 54,37 ile sarımsak, % 35,44 ile kuru soğan ve % 30,29 ile patates olurken, en çok düşüş gösteren seçilmiş maddeler değişim oranlarıyla birlikte sırasıyla % 50,31 ile patlıcan ve % 40,89 ile salatalık oldu.
***
Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi
Yİ-ÜFE (2003=100) 2020 yılı Nisan ayında bir önceki aya göre %1,28, bir önceki yılın Aralık ayına göre %4,54, bir önceki yılın aynı ayına göre %6,71 ve on iki aylık ortalamalara göre %10,87 artış gösterdi.
Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taşocakçılığında %7,44, imalatta %6,27, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %12,86, su temininde %4,57 artış olarak gerçekleşti.
Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında %7,52, dayanıklı tüketim malında %10,40, dayanıksız tüketim malında %11,02 artış, enerjide %11,25 azalış, sermaye malında %11,16 artış olarak gerçekleşti.
Sanayinin dört sektörünün aylık değişimleri; madencilik ve taşocakçılığında %0,22, imalatta %1,41, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %0,31 artış, su temininde %0,53 azalış olarak gerçekleşti.
Ana sanayi gruplarının aylık değişimleri; ara malında %3,00, dayanıklı tüketim malında %2,40, dayanıksız tüketim malında %1,18 artış, enerjide %7,97 azalış, sermaye malında %2,91 artış olarak gerçekleşti.
Yıllık en fazla azalış; %50,51 ile kok ve rafine petrol ürünleri, %39,20 ile ham petrol ve doğal gaz olarak gerçekleşti. Buna karşılık tütün ürünleri %34,34, metal cevherleri %23,20, diğer mamul eşyalar %18,67 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.
Aylık en fazla azalış; %28,46 ile kok ve rafine petrol ürünleri, %27,71 ile ham petrol ve doğal gaz, %0,53 ile suyun toplanması, arıtılması ve dağıtılması olarak gerçekleşti. Buna karşılık metal cevherleri %8,03, kağıt ve kağıt ürünleri %6,71, diğer mamul eşyalar %5,28 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.
***
Yurt Dışı Üretici Fiyat Endeksi
YD-ÜFE (2010=100) 2020 yılı Mart ayında bir önceki aya göre %3,48, bir önceki yılın Aralık ayına göre %6,77, bir önceki yılın aynı ayına göre %12,43 ve on iki aylık ortalamalara göre %9,92 artış gösterdi.
Sanayinin iki ana sektöründen imalat yıllık %12,38 arttı
Sanayinin iki sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taşocakçılığında %14,70, imalatta %12,38 artış olarak gerçekleşti.
Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında %10,86, dayanıklı tüketim malında %21,98, dayanıksız tüketim malında %14,01 artış, enerjide %38,45 azalış, sermaye malında %15,44 artış olarak gerçekleşti.
Sanayinin iki sektörünün aylık değişimleri; madencilik ve taşocakçılığında %2,38, imalatta %3,50 artış olarak gerçekleşti.
Ana sanayi gruplarının aylık değişimleri; ara malında %3,76, dayanıklı tüketim malında %4,90, dayanıksız tüketim malında %4,26 artış , enerjide %34,04 azalış, sermaye malında %5,06 artış olarak gerçekleşti.
Yıllık azalış sadece %38,45 ile kok ve rafine petrol ürünlerinde gerçekleşti
YD-ÜFE sektörlerinden kok ve rafine petrol ürünlerinde %38,45 azalış gerçekleşti. Buna karşılık diğer mamul eşyalar %29,39, tütün ürünleri %24,16, elektrikli teçhizat %17,15 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.
YD-ÜFE sektörlerinden kok ve rafine petrol ürünlerinde %34,04 azalış gerçekleşti. Buna karşılık diğer mamul eşyalar %6,23, tekstil ürünleri %6,07, basım ve kayıt hizmetleri %5,96, ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.
***
Hizmet Üretici Fiyat Endeksi
H-ÜFE (2017=100) 2020 yılı Mart ayında bir önceki aya göre %0,99, bir önceki yılın Aralık ayına göre %4,76, bir önceki yılın aynı ayına göre %12,10 ve on iki aylık ortalamalara göre %13,97 artış gösterdi.
Bir önceki yılın aynı ayına göre, ulaştırma ve depolama hizmetlerinde %14,47, konaklama ve yiyecek hizmetlerinde %13,69, bilgi ve iletişim hizmetlerinde %3,42, gayrimenkul hizmetlerinde %9,12, mesleki, bilimsel ve teknik hizmetlerde %13,28, idari ve destek hizmetlerinde %10,56 artış gerçekleşti.
Ulaştırma ve depolama hizmetlerinde H-ÜFE aylık %2,41 arttı
Bir önceki aya göre, ulaştırma ve depolama hizmetlerinde %2,41 artış, konaklama ve yiyecek hizmetlerinde %0,27 artış, bilgi ve iletişim hizmetlerinde %1,74 azalış, gayrimenkul hizmetlerinde %5,98 azalış, mesleki, bilimsel ve teknik hizmetlerde %1,79 artış, idari ve destek hizmetlerinde %1,21 artış gerçekleşti.
H-ÜFE sektörlerinden telekomünikasyon hizmetlerinde %4,81 azalış gerçekleşti. Buna karşılık depolama ve destek hizmetleri, taşımacılık için %24,59, posta ve kurye hizmetleri %24,54, bilimsel araştırma ve geliştirme hizmetleri %20,87 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.
H-ÜFE sektörlerinden telekomünikasyon hizmetlerinde %7,42, gayrimenkul hizmetlerinde %5,98, istihdam hizmetlerinde %2,34 azalış gerçekleşti. Buna karşılık programcılık ve yayıncılık hizmetleri %23,27, hava yolu taşımacılığı hizmetleri %6,75, depolama ve destek hizmetleri, taşımacılık için %4,03 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.
***
Finansal Yatırım Araçlarının Reel Getiri Oranları
En yüksek aylık reel getiri, yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ile indirgendiğinde %12,90, tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ile indirgendiğinde ise %13,39 oranlarıyla külçe altında gerçekleşti.
Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde; yatırım araçlarından Amerikan Doları %6,66 ve Euro %4,80 oranlarında kazandırırken; BIST 100 endeksi %0,27, mevduat faizi (brüt) %0,58 ve Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS) %1,09 oranlarında yatırımcısına kaybettirdi. TÜFE ile indirgendiğinde Amerikan Doları %7,12, Euro %5,25 ve BIST 100 endeksi %0,16 oranlarında kazandırırken; mevduat faizi (brüt) %0,16 ve DİBS %0,66 oranlarında yatırımcısına kaybettirdi.
Külçe altın, üç aylık değerlendirmede; Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde %21,33, TÜFE ile indirgendiğinde ise %22,36 oranında yatırımcısına en yüksek reel getiri sağlayan yatırım aracı olurken; BIST 100 endeksi Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde %21,27, TÜFE ile indirgendiğinde ise %20,60 oranında yatırımcısına en çok kaybettiren yatırım aracı oldu.
Altı aylık değerlendirmeye göre külçe altın; Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde %26,44, TÜFE ile indirgendiğinde ise %27,47 oranında yatırımcısına en yüksek kazancı sağlayan yatırım aracı oldu. Aynı dönemde BIST 100 endeksi, Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde %7,85, TÜFE ile indirgendiğinde ise %7,10 oranında yatırımcısına en çok kaybettiren yatırım aracı oldu.
Finansal yatırım araçları yıllık olarak değerlendirildiğinde külçe altın; Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde %45,71, TÜFE ile indirgendiğinde ise %40,16 oranında yatırımcısına en yüksek reel getiriyi sağlayan yatırım aracı oldu.
Yıllık değerlendirmede, Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde; yatırım araçlarından DİBS %26,14, mevduat faizi (brüt) %12,42, Amerikan Doları %11,41 ve Euro %7,78 oranında yatırımcısına kazandırırken, BIST 100 endeksi %6,16 oranında yatırımcısına kaybettirmiştir. TÜFE ile indirgendiğinde DİBS %21,33, mevduat faizi (brüt) %8,13, Amerikan Doları %7,17 ve Euro %3,67 oranlarında kazandırırken; BIST 100 endeksi %9,73 oranında yatırımcısına kaybettirmiştir.
