Güncel verilerden.. (28.11.2019 Köşe yazısı Kayseri Star Haber Gazetesi)
DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ
davutgulec@hotmail.com
Türkiye’nin gündeminde olan konularla ilgili verilere yer vermek istiyorum.
***
Termik Santral Su, Atıksu ve Atık İstatistikleri Anketi sonuçlarına göre 2018 yılında termik santraller tarafından %98,2’si denizden, %1,8’i ise baraj, akarsu, kuyu ve diğer kaynaklardan olmak üzere toplam 7,9 milyar m3 su çekildi. Çekilen suyun %93,4’ü soğutma suyu olarak kullanıldı. Termik santraller tarafından 2018 yılında deşarj edilen 7,5 milyar m3 atıksuyun %96,6’sını soğutma suyu oluşturdu. Toplam atıksuyun %99,5’i denize, %0,5’i ise kül barajı, düzenli kül depolama sahası, akarsu ve diğer alıcı ortamlara deşarj edildi.
Termik santrallerde 14 bin tonu tehlikeli olmak üzere toplam 26,1 milyon ton atık oluştu. Toplam atığın %89,2’sini kül ve cüruf atıkları, %10,7’sini ise metal, kâğıt, plastik atıklar, atıksu arıtım çamurları ile evsel ve benzeri atıklar oluşturdu. Toplam atığın %87,5’i kül dağı, kül barajı veya düzenli depolama tesislerinde bertaraf edilirken, %12,4’ü lisanslı atık işleme tesislerine gönderildi ve maden/taş ocaklarının geri doldurulmasında kullanıldı, %0,1’i ise diğer yöntemlerle bertaraf edildi.
***
Çevre koruma harcamaları 2018’de bir önceki yıla göre %11,6 artış göstererek toplam 38,2 milyar TL oldu. Çevre koruma harcamalarının %56,6’sı mali ve mali olmayan şirketler, %36,3’ü genel devlet ve hanehalkına hizmet eden kar amacı olmayan kuruluşlar ve %7,1’i ise hanehalkları tarafından yapıldı.
Çevre koruma harcamalarının %47,5’ini atık yönetimi hizmetleri, %35,6’sını atıksu yönetimi hizmetleri, %6,8’ini biyolojik çeşitliliğin ve peyzajın korunması, %3,6’sını toprak, yeraltı ve yüzey sularının korunması ve kalitesinin iyileştirilmesi ve %6,5’ini ise diğer konularda yapılan çevre koruma harcamaları oluşturdu.
Toplam 7,1 milyar TL olarak gerçekleşen çevre koruma yatırım harcamalarının %63,8’i mali ve mali olmayan şirketler, %36,2’si ise genel devlet tarafından yapıldı. Atıksu yönetimi hizmetleri için 3,1 milyar TL, atık yönetimi hizmetleri için 1,8 milyar TL yatırım harcaması yapılırken diğer konularda 2,2 milyar TL çevre koruma yatırım harcaması yapıldı.Çevre koruma harcamalarının gayrisafi yurt içi hasıla içindeki payı 2017 yılında %1,1 iken, 2018 yılında %1 olarak gerçekleşti.
***
Mevsim etkilerinden arındırılmış hizmet sektörü güven endeksi Ekim ayında 90,7 iken, Kasım ayında %0,7 oranında artarak 91,3 oldu. Hizmet sektöründe bir önceki aya göre; iş durumu ve hizmetlere olan talep endeksleri sırasıyla %2,9 ve %2,7 artarak 89,3 ve 87,6 değerlerini aldı. Hizmetlere olan talep beklentisi endeksi ise %2,9 azalarak 97,1 oldu.
Mevsim etkilerinden arındırılmış perakende ticaret sektörü güven endeksi Kasım ayında %1,1 oranında azalarak 101,2 oldu. Perakende ticaret sektöründe bir önceki aya göre; mevcut mal stok seviyesi ve iş hacmi-satışlar beklentisi endeksleri sırasıyla %2,2 ve %2,5 azalarak 105,6 ve 103,1 değerlerini aldı. İş hacmi-satışlar endeksi ise %1,8 artarak 95 oldu.
Mevsim etkilerinden arındırılmış inşaat sektörü güven endeksi bir önceki ayda 65,1 iken, Kasım ayında %1,9 oranında azalarak 63,9 oldu. İnşaat sektöründe bir önceki aya göre; alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyi endeksi %8,1 azalarak 44,5 değerini aldı. Toplam çalışan sayısı beklentisi endeksi ise %1,7 artarak 83,3 oldu.
***
Mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, Kasım ayında bir önceki aya göre %5,2 oranında arttı; Ekim ayında 57 olan endeks, Kasım ayında 59,9 oldu. Gelecek 12 aylık döneme ilişkin hanenin maddi durum beklentisi endeksi Ekim ayında 74,8 iken, Kasım ayında %6,1 oranında artarak 79,3 oldu.
Genel ekonomik durum beklentisi endeksi (gelecek 12 aylık döneme ilişkin) Ekim ayında 73,4 iken, Kasım ayında %6,9 oranında artarak 78,5 oldu.
İşsiz sayısı beklentisi endeksi (gelecek 12 aylık döneme ilişkin) Ekim ayında 56,8 iken Kasım ayında %3,6 oranında artarak 58,8 oldu.Tasarruf etme ihtimali endeksi (gelecek 12 aylık döneme ilişkin) Ekim ayında 22,8 iken, Kasım ayında %0,5 oranında artarak 23 oldu.
***
Sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörleri toplamında takvim etkilerinden arındırılmış istihdam endeksi, 2019 yılı III. çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %3,9 azaldı. Alt sektörler incelendiğinde, endeks; sanayi sektöründe %1,5, inşaat sektöründe %26,4 azaldı, ticaret-hizmet sektörlerinde ise %0,2 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış istihdam endeksi ise bir önceki çeyreğe göre %0,4 arttı. Alt sektörler incelendiğinde, endeks; sanayi sektöründe %0,9 arttı, inşaat sektöründe %4,0 azaldı ve ticaret-hizmet sektörlerinde %0,8 arttı.
Sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörleri toplamında takvim etkilerinden arındırılmış çalışılan saat endeksi, 2019 yılı III. çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %4,6 azaldı. Alt sektörler incelendiğinde, endeks; sanayi sektöründe %2,4 ve inşaat sektöründe %27,7 azaldı, ticaret-hizmet sektörlerinde %0,1 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış çalışılan saat endeksi ise bir önceki çeyreğe göre %1,4 arttı. Alt sektörler incelendiğinde, endeks; sanayi sektöründe %1,5 arttı, inşaat sektöründe %3,3 azaldı ve ticaret-hizmet sektörlerinde %2,2 arttı.
Sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörleri toplamında takvim etkilerinden arındırılmış brüt ücret-maaş endeksi, 2019 yılı III. çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %18,8 arttı. Alt sektörler incelendiğinde, endeks; sanayi sektöründe %21,0 arttı, inşaat sektöründe %8,1 azaldı ve ticaret-hizmet sektörlerinde %22,1 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış brüt ücret-maaş endeksi ise bir önceki çeyreğe göre %4,3 arttı. Alt sektörler incelendiğinde, endeks; sanayi sektöründe %4,7 arttı, inşaat sektöründe %0,9 azaldı ve ticaret-hizmet sektörlerinde %4,8 arttı.
Sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörleri toplamında takvim etkilerinden arındırılmış saatlik işgücü maliyeti endeksi, 2019 yılı IIl. çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %23,9 arttı. Alt sektörler incelendiğinde, endeks; sanayi sektöründe %22,7, inşaat sektöründe %27,1 ve ticaret-hizmet sektörlerinde %21,7 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış saatlik işgücü maliyeti endeksi ise bir önceki çeyreğe göre %2,7 arttı. Alt sektörler incelendiğinde, endeks; sanayi sektöründe %3,0, inşaat sektöründe %2,4 ve ticaret-hizmet sektörlerinde %2,4 arttı.
Sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörleri toplamında takvim etkilerinden arındırılmış saatlik kazanç endeksi, 2019 yılı III. çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %24,5 arttı. Alt sektörler incelendiğinde, endeks; sanayi sektöründe %23,9, inşaat sektöründe %27,2 ve ticaret-hizmet sektörlerinde %22,1 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış saatlik kazanç endeksi ise bir önceki çeyreğe göre %2,9 arttı. Alt sektörler incelendiğinde, endeks; sanayi sektöründe %3,2, inşaat sektöründe %2,5 ve ticaret-hizmet sektörlerinde %2,5 arttı.
Sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörleri toplamında takvim etkilerinden arındırılmış saatlik kazanç dışı işgücü maliyeti endeksi, 2019 yılı III. çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %20,2 arttı. Alt sektörler incelendiğinde, endeks; sanayi sektöründe %16,4, inşaat sektöründe %27,0 ve ticaret-hizmet sektörlerinde %19,9 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış saatlik kazanç dışı işgücü maliyeti endeksi ise bir önceki çeyreğe göre %1,9 arttı. Alt sektörler incelendiğinde, endeks; sanayi sektöründe %2,0, inşaat sektöründe %2,4 ve ticaret-hizmet sektörlerinde %1,6 arttı.
