Karşılıksız çek verenlere hapis cezasını kaldıran yasal düzenlemenin ardından sahtekarlığın yaygınlaşmaması ve dürüst insanların borçlarını tahsil edemediği için mağdur olmaması için Türkiye Bankalar Birliği nezdinde kurulan Risk Merkezi; risk raporu hazırlamaya başladı.
Kredi almak için bankalara başvuran veya çek veren kişilerin sicilini incelemeye imkan veren raporlarda, Ocak 2013’ten itibaren, elektrik, doğalgaz, telefon borçlarına ilişkin bilgilerin de yer alacağı spekülasyonları yapılmaya başlandı. Kamuoyunda “Kara liste” olarak tanımlanan bu listelerde kaç kişinin adı geçtiği ise ayrı bir muamma oldu. Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, bu konuda ilk kez sayı vererek, 10 Eylül 2012 tarihinden 30 Kasım 2012 tarihine kadar olan dönemde 2.5 aylık dönemde toplamda 10 bin 655 gerçek ve tüzel kişi hakkında risk raporu düzenlendiğini açıkladı. Babacan, risk raporlarının son derece kısıtlı mahiyette olduğunu vurgulyaarak, diğer iddiaları yalanladı. Raporlarda sadece müşterilerin bankacılık sisteminde yer alan kredili ürünlerinin borç, limit ve performans bilgilerinin özetlendiğini vurgulayan Babacan, “Kişlerin harcamaları ve harcama detayları bu raporda yer almamaktadır” dedi.
RİSK BİLGİLERİ, MÜŞTERİNİN YETKİ VERDİĞİ KİŞİYE VERİLECEK
CHP İzmir Milletvekili Rahmi Aşkın Türeli, vatandaşların tedirgin olduğunu, işe girmek, ev kiralamak, hatta evlenmek isteyen kişiler için bile risk raporu talep edilebileceğini savunarak, “Özel yaşam hakkı ihlal edilmiyor mu” diye sordu. Raporda hangi bilgilere yer verildiğini soran Türeli, “Kişilerin tüm finansal hayatının deşifre edilmesinin doğru olup olmadığının sorgulanmasını” istedi.
Babacan, CHP İzmir Milletvekili Rami Aşkın Türeli’nin Risk Merkezi’nin amaçları ve faaliyetlerine yönelik bu soru önergesine geniş çerçevede yanıt verdi. Türkiye Bankalar Birliği nezdinde oluşturulan Risk Merkezi’nin, kredi kuruluşları ve finansal kuruluşların müşterilerinin risk bilgilerinin toplanması ve bu kuruluşlarla paylaşılması amacına dayandığını açıklayan Babacan, “Kural olarak Risk Merkezi nezdindeki bütün işlem ve kayıtların gizli olması, Anayasanın ve uluslararası sözleşmelerin koruduğu özel hayatın gizliliği ilkesinin sonucudur. Bu çerçevede sır sahibinin bilgilerinin açıklanması konusunda açık rızasının bulunması durumunda ancak belirlediği kişiye risk bilgilerinin verilmesi benimsenmiştir” ifadelerini kullandı.
Babacan, Risk Merkezi bünyesinde toplanan bilgilerin bankalar, finansal kiralama, faktoring şirketleri ve BDDK tarafından belirlenen diğer mali kuruluşlar haricinde herhangi bir kişi ya da kuruluş ile paylaşımasının mümkün olmadığını belirtirken, yapılan bir yasa değişikliği ile müşterilerin kend irisk durumlarını görebilmesinin ise mümkün olduğunu kaydetti.
RİSK RAPORU NİYE HAZIRLANIYOR?
Risk Merkezi’nin “güvenli kredi esasına” dayandığını ifade ederek, “Risk Merkezi’nin amacı, bankalar ve diğer mali kuruluşların kredi kullandırdıkları müşterilerinin tüm sistemden kullandığı toplam kredi miktarlarını görmelerini temin etmek ve ilgili banka ve diğer mali kuruluşlara müşterelire hakkında güncel ve konsolide bilgiler sağlayarak,kredi kullandırma,izleme ve takip süreçlerine yardımcı olmaktır. Müşteriler, (hesap sahibi gerçek kişi ya da tüzel kişilerin temsilcileri) risk raporlarına bankalar aracılığıyla ulaşabilmektedir. Ayrıca müşterilerin yetkilendirdiği üçüncü kişiler de bankalar aracılığıyla ilgili kişinin risk raporuna ulaşabilmektedir” bilgilerini verdi.
“YASAL TAKİPTEKİ BORÇLAR” DA RAPORA GİRİYOR
Babacan, risk raporlarında müşterilerin bankacılık sisteminde yer alan kredi ve limit bilgileri, borçlarını zamanında ödeyip ödemediği ve yasal takipte borcu bulunup bulunmadığı bilgilerine yer verildiğini, ancak kişinin bütün finansal durumu veya borç dökümlerini içermediğini savundu.
AMAÇ ALACAKLIYI KORUMAK
Babacan, müşterinin kendisi hakkındaki risk raporunu banka aracılığıyla elde ettikten sonra istediği kişi ya da kurumla paylaşabileceğini vurgulayarak, “Risk raporunun müşterinin talebi ile düzenlenerek, kendisine verilmesi ile ticari hayatta şeffaflığın arttırılması ve alacakların tahsil edilememesinden kaynaklanan iflasların azaltılması hedeflenmiştir. Kişinin olumlu ya da olumsuz özet kredi bilgilerini içeren risk raporlarının yeterli finansal kabiliyeti, düzenli ödeme alışkanlığı olan kişiler için gündelik hayatta kolaylıkla başvurulabilecek olumlu bir referans olduğu düşünülmektedir” saptamalarını yaptı.
RAPORDAKİ BİLGİLER SINIRLI
Bu raporların özel hayatın gizliliğini ihlal etmediğinin altını çizen Babacan, “Risk raporlarında yer alan bilgiler son derece kısıtlı ve genel mahiyette olup, müşterilerin bankacılık sistemindeki kredi ürünlerine ait borç, limit ve performans bilgileri özetlenmektedir. Kişilerin harcamaları, harcamalarının detayı, aldıkları krediler, bu kredilerle griiştikleri yatırımlar gibi bilgilere yer verilmemektedir” vurgusunu yaptı.
