Biri bizi aldatıyor.. (Köşe yazısı 17.10.2018 Kayseri Star Haber Gazetesi)
DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ
davutgulec@hotmail.com
Evet başlık yanlış değil.
Son dönemlerde yaşanan olaylardan, rakamlardan, açıklamalardan, suni gündem ve pahalılıktan sonra insanlar buna inanıyor ve ağızlarından ‘Biri bizi kandırıyor, birileri bizi aldatıyor’ diyor.
Ben fazla yorum yapmadan, Türkiye İstatistik Kurumu Kayseri Bölge Müdürlüğü’nden aldığım, işgücü, tarım ürünleri üretici fiyat ve tüketici güven endekslerini sizlere aktarırken, bu rakamlar ve yaşayıp gördüklerinizi siz değerlendirerek kıyaslayın. Ben daha sonra, enflasyon, işsizlik, pahalılık üzerine açıklamalar ve sonuçlarla ilgili geniş yorum yapacağım. Hiç merak etmeyin.
İşgücü İstatistikleri
Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2018 yılı Temmuz döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 88 bin kişi artarak 3 milyon 531 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 0,1 puanlık artış ile %10,8 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı 0,1 puanlık azalış ile %12,9 olarak tahmin edildi. Genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranı 1,2 puanlık azalış ile %19,9 olurken,15-64 yaş grubunda bu oran 0,1 puanlık artış ile %11 olarak gerçekleşti.
İstihdam edilenlerin sayısı 2018 yılı Temmuz döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 507 bin kişi artarak 29 milyon 265 bin kişi, istihdam oranı ise 0,2 puanlık artış ile %48,2 oldu.
Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 247 bin kişi azalırken, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 755 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin %19,7’si tarım, %19,5’i sanayi, %6,9’u inşaat, %53,9’u ise hizmet sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 1,2 puan, inşaat sektörünün payı 0,7 puan azalırken, sanayi sektörünün payı 0,8 puan, hizmet sektörünün payı 1,1 puan arttı.
İşgücü 2018 yılı Temmuz döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 596 bin kişi artarak 32 milyon 796 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0,3 puan artarak %54 olarak gerçekleşti. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 0,3 puanlık artışla %73,8, kadınlarda ise 0,4 puanlık artışla %34,7 olarak gerçekleşti.
Temmuz 2018 döneminde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,9 puan azalarak %34,3 olarak gerçekleşti. Tarım dışı sektörde kayıt dışı çalışanların oranı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre değişim göstermeyerek %22,2 oldu.
Mevsim etkilerinden arındırılmış istihdam bir önceki döneme göre 6 bin kişi azalarak 28 milyon 733 bin kişi olarak tahmin edildi. İstihdam oranı değişim göstermeyerek %47,4 oldu.
Mevsim etkilerinden arındırılmış işsiz sayısı bir önceki döneme göre 53 bin kişi artarak 3 milyon 562 bin kişi olarak gerçekleşti. İşsizlik oranı 0,1 puan artarak %11 oldu.
Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılma oranı bir önceki döneme göre değişim göstermeyerek %53,2 olarak gerçekleşti. Ekonomik faaliyete göre istihdam edilenlerin sayısı, sanayi sektöründe 34 bin, inşaat sektöründe 52 bin kişi azalırken, tarım sektöründe 3 bin, hizmet sektöründe 77 bin kişi arttı.
Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi
Tarım ürünleri üretici fiyat endeksi Eylül’de bir önceki aya göre %3,68, bir önceki yılın Aralık ayına göre %8,48, bir önceki yılın aynı ayına göre %16,09 ve on iki aylık ortalamalara göre %11,59 artış gösterdi.
Bir önceki aya göre değişim; tarım ve avcılık ürünlerinde %3,96, ormancılık ürünlerinde %0,95 artış, balıkçılıkta %2,63 azalış olarak gerçekleşti.
Ana gruplarda bir önceki aya göre değişim; çok yıllık bitkisel ürünlerde %7,99, tek yıllık bitkisel ürünlerde %4,04 ve canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerde %1,87 artış gerçekleşti.
Alt tarım gruplarından; canlı kümes hayvanları ve yumurtalar %4,71, çeltik %4,50, lifli bitkiler %4,08, ve diğer çiftlik hayvanları ve hayvansal ürünler %3,62 artış, yağlı meyveler %2,07 azalış gösterdi.
Eylül 2018’de endekste kapsanan 84 maddeden; 2 madde bu ay endekse girerken, 45 maddenin fiyatlarında artış, 32 maddenin fiyatlarında azalış, 5 maddenin fiyatlarında ise değişim olmamıştır.
Tüketici Güven Endeksi
Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi, Eylül ayında bir önceki aya göre %13,2 oranında azaldı; Ağustos ayında 68,3 olan endeks Eylül ayında 59,3 oldu.
Hanenin maddi durum beklentisi endeksi bir önceki aya göre %10,4 oranında azalarak Eylül ayında 76,7 oldu. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durumunun daha kötü olacağını bekleyenlerin artmasından kaynaklandı.
Genel ekonomik durum beklentisi endeksi Ağustos ayında 88,3 iken, Eylül ayında %15,5 oranında azalarak 74,6 değerine düştü. Bu düşüş, gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durumun daha iyi olacağı yönünde beklentisi olan tüketicilerin bir önceki aya göre azalmasından kaynaklandı.
İşsiz sayısı beklentisi endeksi bir önceki aya göre %9,3 oranında azalarak Eylül ayında 67,2 oldu. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısında düşüş bekleyenlerin azalmasından kaynaklandı.
Tasarruf etme ihtimali endeksi Ağustos ayında 25,3 iken, Eylül ayında %25,9 oranında azalarak 18,8 oldu. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimali olduğunu düşünen tüketicilerin bir önceki aya göre azalmasından kaynaklandı.
