‘Voor’ ve ‘Van’ diye ayrılma (Köşe yazısı)

Bakanların bile ‘voor’ ve ‘van’ diye ikiye ayrıldığı Hollanda’da, Devlet Sekreterliği de Bakan niteliğinde ama Bakan olarak anılmıyorlar.

Dördüncü Rutte Hükümeti, üç Devlet Sekreterinin, yurt dışında kendilerini ‘Bakan’ olarak takdim etmelerine izin verdi.Kral Willem Alexander’in huzurunda yemin eden 29 kişilik Hollanda hükümeti içinde yer alan Günay Uslu ve Dilan Yeşilgöz, Sigrid Kaag ve diğerleri gibi el kaldırarak, ‘Her şeye kadir olan Allah bana yardım et’ Hıristiyan yemini yerine, ‘Beyan ve taahhüt ederim ki’ demekle yetindiler.

LAHEY,- Dün, Kraliyet Sarayı merdivenlerinde poz vererek göreve başlayan, aralarında Günay Uslu ve Dilan Yeşilgöz’ün de bulunduğu 29 kişilik dördüncü Rutte Hükümeti’nin, hepimize hayırlı olması dileğiyle, Hollanda yönetim biçimindeki bilinmeyenleri sizlere sunacağım.

Hollanda siyaset tarihinde yer alan bazı adlandırmalar, bizim adlandırmalarımız ile benzeşmediği için, bize en anlaşılır adlandırmayı seçerek sizlere sunmuşumdur.
Tıpkı, Commissaris der Koning (Vali), Belediyelerde Wethouder (…den sorumlu Başkan Yardımcısı) ve Staatsecretaris (….den sorumlu Devlet Bakanı) gibi.

Şahsımın, ‘……den sorumlu Devlet Bakanı’ olarak nitelediğim Staatsecretaris deyimi, bizim yönetim sistemimize en iyi bu şekilde yakışıyor.

Bugün göreve başlayan dördüncü Rutte hükümetinden yapılan ilginç bir açıklamaya istinaden, bu konuyu yeniden araştırdım.
Rutte Hükümetinin dün yapmış olduğu açıklamada, hükümette yer alan 8 Devlet Sekreteri’nden üçü, yurt dışında kendilerini ‘Bakan’ olarak takdim edebilecekler.

Açıklamada şöyle deniliyor: ‘Kraliyet İşlerinden Sorumlu Devlet Sekreteri Alexandra van Huffelen, İltica ve Göçten sorumlu Devlet Sekreteri Erik van der Burg ve Alt Yapı ve Su İşlerinden Sorumlu Devlet Sekreteri Vivianne Heijnen, görülen lüzum üzerine, yurt dışında kendilerini ‘Bakan’ olarak takdim edebilecekler.’

Geçmişte, Dış Ticaret ve Kalkınma İşbirliği Devlet Sekreteri’ne de, yurt dışında kendisini ‘Bakan’ olarak takdim etme hakkı verilmişti.

Şahsımın, bugüne kadar ‘….den sorumlu Devlet Bakanı’ olarak adlandırdığım Staatsecretaris deyiminin, bazı durumlarda, yurt dışında ‘Bakan’ olarak takdim edilebileceğini okuyunca şaşırdım ve yeniden araştırdım ve bakınız neler buldum.

Bakanlar, Bakanlığın patronudur. Bakanlıklarda, bir konu hakkında yasalar ve kurallar yapılır.
Bakanlıklarda bazen o kadar yoğun iş olur ki, Bakan bu işlerle tek başına baş edemez. Bu nedenle Bakan için bir Devlet Sekreteri atanır. Finans Bakanlığında o kadar çok iş var ki, bu Bakanlığa iki Devlet Sekreteri atanır.

Bir Devlet Sekreteri, kendisine verilen konudan sorumludur. Örneğin, Devlet Sekreteri Alexandra van Huffelen, geçtiğimiz yıllarda, vergi daireleri tarafından zarara uğratılan ailelerin sorunlarını üstlenmiştir. Bu büyük sorunu Bakan tek başına çözemeyeceği için,sorunu çözmek Devlet Sekreteri’ne kalmıştı.
(Geçmişte, Devlet Sekreteri yapılan Nebahat Albayrak da, yasal ikameti olmayan yabancılara af konusunda yetkili kılınmıştı.)

Bakan hasta olduğu zaman, Devlet Sekreteri Bakan’ın yerine geçer ve toplantılarda da Bakan’ı temsil eder.

Bir Devlet Sekreteri, parlamentoda üstlendiği konular hakkındaki sorulara cevap verir. Parlamento, Bakan’ı olduğu gibi, Devlet Sekreteri’ni de görevinden azleder.

Bakanlar ile Devlet Sekreterleri arasında tabii ki benzerlikler vardır. Ama, Bakanlar Hükümette yer alırlar ama Devlet Sekreterleri yer almazlar.

Hükümet, Kral başta olmak üzere Başbakan ve Bakanlardan oluşur. Devlet Sekreteri, bağlı olduğu Bakan’ın olmadığı zamanlarda Bakan’ı temsil eder. Devlet Sekreteri, üstlendiği konu hakkında bilgi vermesi gerektiği zamanlarda Hükümet toplantısına katılır.
Bir Bakan yılda 170.000 euro maaş alırken, bir Devlet Sekreteri 160.000 euro maaş alır.

Hollanda’da Bakanlar arasında da bir ayrıcalık vardır.
Hollandaca bilmeyenler için anlaşılması zor olacak ama, Hollanda’daki Bakanlıklar arasında da önem bakımından farklılıklar vardır.
Minister ‘voor’ ve Minister ‘van’ ünvanları arasında fark vardır. Ünvanı ‘Minister voor olan, ünvanı ‘Minister van’ olandan daha önemsizdir.
‘Minister voor’ diye anılan, sadece kendi konusuyla ilgilenir.
Bakanlığın tam patronu, ‘Minister van’ ünvanını taşıyandır.
Yukarıdaki ‘voor’ tanımlaması, tıpkı Devlet Sekreterliği gibidir. Tek fark, Minister voor hükümette yer alıyor ama Devlet Sekreteri yer almıyor.

Yeni kabinede sekiz Bakan ‘voor’ olarak tanımlanmış. (Görevleri Devlet Sekreteri gibi ama kabine içinde yer alıyorlar) Daha önceki kabinde bu sayı üç idi. Şimdiki kabineye fazladan 5 ‘voor’ ünvanlı Bakan atandı.

İsterseniz bir örnek vereyim:
Eğitim, Kültür ve Bilim Bakanlığı alttaki gibi üçe ayrılmış.
Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Robert Dijkgraaf (Asıl Bakan)
Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs Dennis Wiersma (İlk-Orta Öğrenim Bakanı)
Kültür ve Medyadan sorumlu Devlet Sekreteri Günay Uslu.

Sonuç:
Yukarıda okuduklarınız, resmi belgede yer alanların tam tercümesidir.
Şimdi, tanımlama şekli Türkiye’de olmayan Hollanda ünvanlarının nasıl işlerlik kazanacağını anlatabilmek için, bizim yeni isimler bulmamız gerekiyor.
Ne dersiniz, Hollandalıların Devlet Sekreteri diye adlandırdıkları görevi üstlenenlere biz ne diyelim? Kabine içinde Bakan gibi görev üstlenmiş olan, Kralın önünde yemin törenine katılan ve meclise hesap veren Devlet Sekreteri’ne, ‘….‘den sorumlu Devlet Bakanı’ demeye devam edelim mi?
Ben şahsen bu konuda sizlerden gelecek olan reaksiyonlara göre bir karar vereceğim.
Hükümetin, sadece üç Devlet Sekreterine, yurt dışında kendilerini ‘Bakan’ olarak takdim etmelerine izin verişi, diğerleri için haksızlık olmaz mı?

Yakında: Günay Uslu ve Dilan Yeşilgöz biyografileri.